“İsrailin zəmanəti müvəqqəti sabitlik yarada bilər”-ŞƏRH
Bölmə: Siyasət ›
,
Tarix: 20:23 06.06.2025
“İsrail hakimiyyəti Ağ Evi əmin edib ki, ABŞ Prezidenti Donald Tramp Tehranla nüvə proqramı ilə bağlı danışıqların uğursuz olduğunu bildirənədək İran obyektlərinə zərbə endirməyəcək”.
Keçən həftə Vaşinqtona səfəri zamanı strateji planlaşdırma naziri Ron Dermer, İsrail kəşfiyyatı “Mossad”ın başçısı David Barnea və İsrail Milli Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri Sahi Haneqbi Amerika hakimiyyətinə yəhudi dövlətinin müvafiq qərarı barədə məlumat veriblər.
Mövzu ilə bağlı politoloq Tural İsmayılov “İnformator.az”a açıqlamasında bildirib ki, İsrailin ABŞ-yə Tehranla nüvə proqramı ilə bağlı danışıqlar uğursuz olana qədər İran obyektlərinə zərbə endirməyəcəyi barədə zəmanət verməsi bölgədə vəziyyətin müvəqqəti sabitliyinə töhfə verə bilər:
“Bu addım gərginliyin artmasının qarşısını almağa və diplomatik danışıqların davam etməsinə imkan yaradır. Çünki hərbi əməliyyatların başlaması vəziyyəti daha da gərginləşdirə bilər. İran isə bu zəmanətə ehtiyatla yanaşa bilər. Tehran danışıqlarının nəticəsindən asılı olaraq reaksiyasını formalaşdıracaq, uğursuzluq halında isə İsrailə qarşı hərbi addımlarını gücləndirə bilər. İran nüvə proqramını müəyyən çərçivədə davam etdirmək niyyətindədir.
ABŞ-nin sanksiyaları aradan qaldırması şərtilə dialoqa açıqdır. Lakin hərbi təhdidlərə qarşı sərt mövqe sərgiləyir. Gələcək danışıqların uğuru qarşılıqlı etimad və qarşılıqlı güzəştlərdən asılıdır. İsrailin müvəqqəti hücum etməmə qərarı danışıqlar üçün əlverişli şərait yaratsa da, Tehran ABŞ və İsrailin siyasətindəki dəyişiklikləri diqqətlə izləyir. Əgər danışıqlar nəticəsiz qalarsa, regionda gərginlik və qarşıdurmalar artacaq. Bu da nüvə proqramı məsələsində diplomatik prosesləri çətinləşdirəcək”.
Politoloq qeyd edib ki, İsrailin zəmanəti müvəqqəti sabitlik yarada bilər:
“Lakin uzunmüddətli sülh üçün kifayət deyil. İran ABŞ və İsrailin hərbi təhdidlərinə qarşı həssasdır və bunun qarşısını almağa çalışacaq. Danışıqların uğuru sanksiyaların aradan qaldırılması və nüvə proqramının məhdudlaşdırılması ilə bağlı kompromislərdən asılıdır. İranın nüvə proqramını tam dayandırmaq niyyəti yoxdur. Amma müəyyən məhdudiyyətlərə gedə bilər. ABŞ və İsrailin siyasətindəki dəyişikliklər danışıqların nəticələrinə təsir edəcək.Əgər danışıqlar uğursuz olarsa, İsrailin hərbi əməliyyat ehtimalı artır.
İran iqtisadi sanksiyalar səbəbindən təzyiq altındadır. Bu isə dialoqa açıq olmasına səbəb ola bilər. Diplomatik ritorika gərginliyi azalda və iqtisadi vəziyyəti yaxşılaşdıra bilər. Uzunmüddətli perspektivdə münasibətlərin normallaşması çətin və zaman alacaq. Hərbi əməliyyatların qarşısının alınması üçün qarşılıqlı zəmanətlər vacibdir”.
Ekspert vurğulayıb ki, İsrailin zəmanəti ABŞ-nin Tramp administrasiyasının nüvə siyasətinin bir hissəsi kimi qiymətləndirilir:
“İranın ballistik raket proqramı və müdafiə imkanları danışıqlarda qırmızı xətt olaraq qalır. ABŞ-İran münasibətlərində müsbət irəliləyiş olsa da, qarşılıqlı güvən zəifdir. Danışıqların neytral platformada keçirilməsi müsbət addımdır. Gərginlik artarsa, regionda sabitlik ciddi şəkildə pozula bilər.
ABŞ və İsrailin sıx əməkdaşlığı İranın mövqeyini gücləndirə və danışıqları çətinləşdirə bilər.İranın nüvə proqramı ilə bağlı şəffaflıq artırılmalıdır. Hər iki tərəf üçün iqtisadi və təhlükəsizlik maraqları balanslaşdırılmalıdır.Trampın siyasəti regionda gərginliyi artırıb, bu da danışıqları mürəkkəbləşdirir. Nəticədə, danışıqların uğuru həm regional, həm də qlobal sabitlik üçün həlledici olacaq.
İsrailin zəmanəti müvəqqəti gərginliyi azalda bilər. Lakin İranın reaksiyası və danışıqların nəticəsi regionun gələcək təhlükəsizliyinə və diplomatik proseslərin inkişafına birbaşa təsir göstərəcək”.
Nuray Əliyeva
