“Füyuzat”-Maarif və Milli Oyanışın Səsi

Bölmə: Mədəniyyət › ,
Tarix: 23:58 01.11.2025

1906-cı il 1 noyabr Azərbaycan mətbuat tarixində mühüm bir dönüş nöqtəsi kimi yadda qalıb. Məhz həmin gün, Hüseyn Cavid, Əli bəy Hüseynzadə və Əhməd bəy Ağaoğlu kimi dövrün ziyalılarının təşəbbüsü ilə “Füyuzat” jurnalı ilk dəfə nəşr olunub. Bu jurnal sadəcə bir mətbu orqan deyil-milli özünüdərkin, maarifçiliyin və modern düşüncənin güzgüsü idi.

 

“Füyuzat” sözünün mənası “feyz, bərəkət, elmi nurlanma” deməkdir. Bu adın özü belə jurnalın məqsədini aydın göstərir: xalqı cəhalətdən xilas edib, elm və mədəniyyətin işığına aparmaq. Əli bəy Hüseynzadənin redaktorluğu ilə nəşr olunan jurnal Türk dünyasında o dövr üçün çox cəsarətli ideyalar irəli sürürüb-milli kimliyin qorunması, təhsilin yayılması, qadınların maariflənməsi, Avropa elmi və texnologiyasının öyrənilməsi kimi mövzular onun əsas istiqamətlərindən idi.

 

“Füyuzat” qısa müddətdə geniş oxucu kütləsi qazanmış, Qafqazdan Osmanlıya qədər fikir adamlarının diqqətini çəkib. Lakin o dövrün siyasi təzyiqləri və senzura jurnalı uzunömürlü etməyib. 1907-ci ildə onun nəşri dayandırıb. Amma “Füyuzat”ın fikri və ruhu sonrakı nəsillərin düşüncəsində yaşayıb, Azərbaycan mətbuatının və milli ideologiyasının inkişafına güclü təkan verib.

 

Bu gün 1 noyabrı qeyd edərkən biz təkcə bir jurnalın yaranmasını deyil, həm də milli oyanışın, elm və maarif uğrunda mübarizənin başlanğıcını xatırlayırıq. “Füyuzat”ın səhifələrində yazılanlar bir əsr əvvəl olduğu kimi bu gün də bizə səslənir: “Millət, maarif və irfan yolundadırsa-gələcəyi nurludur".

 

Banuçiçək Məmmədova