Şokolad istehsalı təhlükədədir: İqlim böhranı kakao ağaclarına necə təsir edir?

Bölmə: Maraqlı › ,
Tarix: 22:54 10.01.2024

Demək olar ki, hər kəsin sevdiyi şokolad iqlim dəyişikliyinin təsirləri ilə üzləşir. Bəs, şokolad istehsalının bu vəziyyətdən nə dərəcədə təsirlənəcəyi düşünülür? Mövzu ilə bağlı bəzi araşdırmalar və şokolad istehsalına tətbiq oluna biləcək həllər...

 

Qlobal istiləşmə nəticəsində yaranan quraqlıq və sel kimi təbii hadisələr nəticəsində kənd təsərrüfatı sahələrinin məhv edilməsi gələcəkdə insanların həyatını çətinləşdirə bilər. Kənd təsərrüfatı ilə məşğul ola bilməmək insanların lazımi qida əlavələrini ala bilməməsi ilə nəticələnəcək. Bu qidalardan biri olan şokolad insanların sevərək istehlak etdiyi bir qida olduğundan istehsalında problemlərin olması narahatedici bir vəziyyətdir. Gələcəkdə şokolad istehsalının necə təsirlənəcəyi ilə bağlı detallar...

 

ŞOKOLAD İSTEHSALI

 

Şokolad kakao ağaclarında yetişdirilən kakao paxlasından hazırlanır. Kakao ağacları isti mühitlərdə, eləcə də yüksək rütubət və yağışda inkişaf edir. Kakao paxlasının böyüməsi üçün yüksək temperatura ehtiyacı olduğu üçün iqlim böhranı səbəbiylə yaşanacaq yüksək temperaturların şokolad üçün faydalı olacağını düşünə bilərikmi?

 

Təəssüf ki, bu yüksək temperaturlar düşünüldüyü kimi yaxşı nəticə vermir, çünki kakao ağaclarının yüksək temperaturla yanaşı, yüksək rütubətə də ehtiyacı var. Kakao yetişdirən bölgələrdə temperaturun yüksəlməsi rütubətin artması ilə müşayiət olunmazsa, kakao ağaclarının böyüməsi çətinləşə bilər, buna görə də təkcə isti havalar heç bir iş görməyəcək.

 

KAKAO İSTEHSAL ETMƏK ÇOX İSTİ OLACAQ?

 

Total Environmental Science jurnalında nəşr edilmiş araşdırmaya görə, 2050-ci ilə qədər iqlim dəyişikliyi Yerdən təxminən 2 dərəcə yüksəkdir. Normalda rayonlarda maksimum temperatur 35 dərəcədən aşağı, lakin iqlim proqnozlaşdırıcı modellərdən istifadə etməklə Tədqiqatçılar 2050-ci ilə qədər kakao ağaclarının olduğu yerdə Temperaturun 36 dərəcəyə çatdığı ərazilərdə dərəcəyə yüksələcəyi proqnozlaşdırır.

 

Climate Change jurnalında dərc olunan araşdırmada Fil Dişi Sahili və Qanada 294 kakao yetişdirən bölgənin uyğunluğu iqlim dəyişikliyi proqnozlarına görə təhlil edildikdə, daha yüksək temperatur və daha quru şərtlərin kakao istehsalını yararsız hala gətirəcəyi qənaətinə gəlindi. Bundan əlavə, 2050-ci ildə indiki kakao əkin sahələrinin yalnız 10 faizi kakao üçün yararlı qalacaq.

 

Beləliklə, yüksək temperatur buxarlanmaya səbəb olacaq və kakaonun böyüdüyü bölgələrdə (Nigeriya, Kamerun və Fil Dişi Sahili şərqi) quraqlığa bənzər şəraitə gətirib çıxaracaq. Bu quraqlıq kakao istehsalına yüksək temperatur faktorundan daha pis təsir edəcək, çünki bölgələr kakao becərilməsi üçün uyğun olmayacaq. Bununla belə, bəzi bölgələrdə temperatur artımı yağışla kompensasiya edilə bilər, lakin hər yerdə deyil.

 

İSTEHSALIN DAVAM ETMƏK ÜÇÜN NƏ ETMƏK OLAR?

 

2050-ci ilə qədər daha bir neçə onillik vaxtımız olduğundan, uzunmüddətli həll yolu geni dəyişdirilmiş kakao sortlarının yetişdirilməsi və mövcud kakao plantasiyalarının quraqlıq şəraitinə baxmayaraq böyüməsinə imkan verən bu sortlarla əvəz edilməsi ola bilər.

 

Başqa bir ehtiyat, istiliyi çıxarmaq üçün kakao ağaclarını kölgədə saxlamaqdır. Beləliklə, kakao ağaclarının ətrafında hündür tropik meşə ağaclarının əkilməsi yüksək temperaturun təsirini azaltmaq üçün bir yol ola bilər. Bu böyük ağacların kölgəsinin kakao yarpaqlarının temperaturunu 4 dərəcəyə qədər aşağı saldığı düşünülür.

 

Başqa bir həll, kakao plantasiyalarını temperaturun aşağı olacağı yüksək hündürlüklərə köçürmək olardı. Lakin bu yüksək dağlıq ərazilərin əksəriyyəti təbii meşələrlə örtülüdür, ona görə də meşələrin kəsilməsi və kakao əkilməsi iqlim dəyişikliyini pisləşdirə bilər. Bu üsul tətbiq ediləcək son həll ola bilər.

 

Nəhayət, qabaqcıl genetika və aqromeşə üsullarını mənimsəmək kakao yetişdiricilərinə iqlimə davamlı olmağa kömək edə bilər və biz şokolad yeməyə davam edə bilərik.

 

Aynur Babayeva