Nostalji bizə fayda verirmi?

Bölmə: Maraqlı › ,
Tarix: 15:50 18.01.2024

İstər bir fotoşəkil, istər ilk öpüş, istərsə də əziz bir obyekt, nostalji bizə müəyyən bir yeri və ya zamanı xatırladır. O hissi hamımız bilirik: o şirin kədər, bitənlərə, saralmış fotoşəkillər kimi gözümüzə gələn keçmişə, axşam günəşi vurmuş kimi.

 

“Nostalji” sözü dilimizə hələ 1600-cü illərdən daxil olub. İsveçrəli həkimlər evləri üçün darıxan əsgərlərin vəziyyətini bu sözlə dilə gətiriblər. Bu gün ev həsrətindən daha geniş mənada işlənir.

 

Ancaq nostaljinin sentimentallıqdan kənar funksiyaları da ola bilər. Psixoloq Konstantin Sedikides tərəfindən aparılan araşdırma nəticəsində nostaljinin qorxudan qurtulmaq və məqsədə doğru irəliləmək üçün digər insanlar və hadisələrlə əlaqə yaratmaq üçün istifadə edə biləcəyimiz bir mənbə ola biləcəyi qənaətinə gəlib.

 

 Ölüm qorxusu

Sedikides Qorxu ilə Mübarizə Nəzəriyyəsinə (KBT) əsaslanır. Bu nəzəriyyə insanın əsas psixoloji ehtiyacının öz ölümünün labüdlüyünün öhdəsindən gəlmək ehtiyacı olması fikrinə əsaslanır. Nəzəriyyənin mənşəyi Ziqmund Freydin psixoanaliz ənənəsində yatır.

 

2008-ci ildə aparılan eksperimentlərdə KBT nəzəriyyəsini yoxlamaq üçün standart metoddan istifadə edilmişdir; Subyektlərdən öz ölümləri haqqında düşünmələri və “bu düşüncənin yaratdığı duyğuları təsvir etmələri” istəndi. Digər qrupdakı insanlara diş ağrısı haqqında düşünmək və onun yaratdığı hissləri təsvir etmək tapşırılıb.

 

CBT nəzəriyyəsinə görə, insanlar ölüm düşüncəsinə reaksiya olaraq həyata daha geniş məna verməyə çalışırlar. Daha sonra subyektlərdən “Həyatın mənası yoxdur” və ya “Həyatda bütün səylər boşa çıxır” kimi ifadələrlə razılaşdıqlarını və ya razılaşmadıqlarını soruşdular. Verilən cavablara əsasən, subyektlər həyata aid etdikləri mənanın intensivliyinə görə təsnif edilib.

 

Müsbət emosiyalar anbarı

İnsanların nostaljiyə qarşı həssaslıq dərəcəsinin verilən cavablara təsir etdiyi görüldü. Tədqiqatçılar müəyyən etdilər ki, subyektlərə öz ölümlərini xatırlatmaq onların mənasızlıq hissini artırır; ancaq nostaljiyə meylli olmadığını bildirən insanlarda. Nostaljiyə meyilli olduğunu deyənlərin ölüm düşüncəsinin yaratdığı mənfi emosiyalardan təsirlənmədiyi müşahidə edilib.

 

Sonrakı təcrübələr göstərdi ki, nostaljiyə meylli insanlar ölüm haqqında daha az fikirləşirlər və daha az tənha hiss edirlər. Nostalji burada zəiflik kimi görünmür. Tədqiqatçılar nostaljini psixi sağlamlıq üçün vacib amil, “məna verən mənbə” hesab edirlər.

 

Nostalji yaddaşda müsbət emosiyaların anbarı kimi fəaliyyət göstərir; İstədiyimiz zaman müraciət edə biləcəyimiz, bəlkə də gündəlik həyatımızda duyğularımızı gücləndirmək üçün davamlı olaraq istifadə edə biləcəyimiz bir anbardır. Məhz keçmişimizə qarşı güclü hisslər bizə gələcəyimizin öhdəsindən daha yaxşı gəlməyə imkan verir.

 

Çimnaz Məmmədova