Sosial Media uşaqlara necə təsir edir?

Bölmə: MEDİA › ,
Tarix: 22:24 21.05.2024

Müasir rəqəmsal əsrdə sosial media bütün yaş qruplarına, o cümlədən uşaqlara təsir etməklə gündəlik həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Sosial media platformaları əlaqə və öyrənmə üçün unikal imkanlar təqdim etsə də, onların uşaqlara təsiri valideynlər, pedaqoqlar və siyasətçilər tərəfindən diqqətlə nəzərdən keçirilməsini tələb edən, həm faydaları, həm də problemləri özündə birləşdirən iki tərəfli qılıncdır.

 

 Sosial media təhsil və sosiallaşma üçün güclü bir vasitə kimi xidmət edə bilər. Sosial şəbəkə platformalarında fəaliyyət göstərən təhsil kanalları uşaqlara zəngin məlumat və öyrənmə resurslarına çıxış imkanı verir. Onlar maraq doğuran mövzuları araşdıra, interaktiv məzmunla məşğul ola, öyrənməyi əyləncəli və cəlbedici edən onlayn təhsil fəaliyyətlərində iştirak edə bilərlər.

 

 Üstəlik, sosial media uşaqlara, xüsusən getdikcə qloballaşan dünyada ailə və dostları ilə əlaqə saxlamağa imkan verir. Tez-tez köçən və ya qohumlarından uzaqda yaşayan uşaqlar üçün bu platformalar münasibətləri qorumaq üçün əlverişli sayıla bilər.

 

 Faydalarına baxmayaraq, sosial media uşaqların psixi sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər. Araşdırmalar göstərir ki, sosial mediadan həddindən artıq istifadə narahatlıq, depressiya kimi problemlərə səbəb ola bilər. Eyni zamanda rəqəmsal məkanda əks olunan həyat tərzinə özənmək, gözəllik və uğur standartlarına uyğunlaşmaq istəyi uşaqlarda qeyri-real gözləntilərə və özünə inamın azalmasına gətirib çıxara bilər.

 

 Kiber zorakılıq başqa bir əhəmiyyətli narahatlıqdır. Sosial medianın anonimliyi zorakılıqları cəsarətləndirə bilir ki, bu da qurbanlar üçün ciddi emosional sıxıntıya səbəb olur. Ənənəvi zorakılıqdan fərqli olaraq, kiber zorakılıq amansız ola bilir. Bu kimi zorakılıqlara uşaqları evlərində və ya şəxsi məkanlarında izləmək, psixoloji şantaj və s. aid etmək olar.

 Məxfilik başqa bir kritik məsələdir. Uşaqlar adətən onlayn məxfilik haqqında məlumatlardan xəbərsiz ola bilir ki, bu da onları istismara qarşı həssas edir. 

 

 Bəs uşaqları sosial medianın mənfi təsirlərindən qorumaq üçün nələr etmək olar?

 

Burada əsas məsuliyyət valideyn və qəyyumların üzərinə düşür. Doğru yönləndirmə və nəzarət sayəsində valideynlər övladlarının faydalı məzmunlara əlçatanlılığına şərait yarada bilərlər. Bəzi nəzarət proqramları mövcuddur ki, valideynlər bu proqramları cihazlara endirərək uşaqların yaşına uyğun olmayan kontentləri və saytları blok edə bilərlər.

 Rəqəmsal savadlılıqla bağlı maarifləndirmə də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Uşaqlara onlayn etiket qaydaları və məxfiliyin vacibliyi haqqında öyrətmək onlara sosial mediada məsuliyyətlə hərəkət etmək imkanı verə bilər. Məktəblər media savadlılığını öz təhsil proqramlarına inteqrasiya edə, uşaqların rəqəmsal dünyanın həm faydalarını, həm də risklərini başa düşmələrini təmin edə bilər.

 Sosial media şirkətlərinin də gənc istifadəçilər üçün daha təhlükəsiz mühit yaratmaq məsuliyyəti var. Daha ciddi yaş yoxlaması proseslərini həyata keçirmək, daha möhkəm məxfilik parametrləri təklif etmək mümkün ola biləcəyi kimi həm də çox zəruridir. Kiber zorakılığı aşkarlayan və qarşısını alan alqoritmlərin hazırlanması bu platformaları uşaqlar üçün daha təhlükəsiz edə biləcək addımlardır.

 

Rahim Nəzərov