Azərbaycanın kibertəhlükəsizlik strategiyası və çağırışlar
Bölmə: Sosial ›
,
Tarix: 16:22 06.02.2025
Müasir dövrdə internet və texnologiyanın sürətli inkişafı cəmiyyətin bütün sahələrinə təsir edərək, həm yeni imkanlar, həm də ciddi təhlükələr yaradıb.
Mövzu ilə bağlı informasiya texnologiya mütəxəssisi Elvin Həsənov "informator.az"a açıqlamasında bildirib ki, internet və texnologiyanın həyatımızın bütün sahələrinə inteqrasiyası dövlət qurumları, özəl sektor və fərdi istifadəçilər üçün yeni təhlükələr yaradıb. Bu səbəbdən Azərbaycan kibertəhlükəsizliyi gücləndirmək üçün həm texnoloji, həm də hüquqi sahədə mühüm addımlar atır:
"Bu istiqamətdə ölkədə Elektron Təhlükəsizlik Xidməti (CERT.AZ) və Xüsusi Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi Dövlət Xidməti fəaliyyət göstərir. Bu qurumlar dövlət və özəl sektorun məlumat sistemlərini qorumaq, kibertəhlükələri izləmək və insidentlərə operativ müdaxilə etmək vəzifəsini daşıyır. Bundan əlavə, dövlət Milli Kibertəhlükəsizlik Strategiyası hazırlayaraq rəqəmsal təhlükəsizlik tədbirlərini vahid çərçivəyə salıb. Xüsusilə, kritik infrastrukturlar – enerji, su, nəqliyyat və maliyyə sistemlərinin kibertəhlükələrə qarşı müdafiəsi prioritet məsələlər sırasındadır".
O həmçinin Azərbaycan beynəlxalq kibertəhlükəsizlik əməkdaşlığına da xüsusi önəm verdiyini vurğulayıb:
"Ölkəmiz BMT, Avropa İttifaqı və digər beynəlxalq təşkilatlarla birgə layihələrdə iştirak edir və bu sahədə qlobal təcrübədən yararlanır. Eyni zamanda, ölkədə kibertəhlükəsizlik üzrə maarifləndirmə tədbirləri təşkil edilir. Bütün bu addımlara baxmayaraq, dövlət qurumları, özəl sektor və fərdi istifadəçilər üçün bir sıra ciddi kibertəhlükələr mövcuddur. Dövlət qurumları üçün: Kritik infrastrukturlara yönəlmiş hücumlar, məsələn, DDoS hücumları nəticəsində dövlət saytlarının fəaliyyətinin dayanması və ya APT hücumları ilə məxfi məlumatların oğurlanması əsas risklərdəndir".
Mütəxəssis bildirib ki, özəl sektor üçün isə ən ciddi təhlükələrdən biri ransomware hücumlarıdır:
“Bu zaman kiber cinayətkarlar məlumatları şifrələyərək fidyə tələb edirlər. Xüsusilə, bank və maliyyə sektoru bu cür hücumların hədəfinə çevrilir. Bundan başqa, fişinq hücumları vasitəsilə saxta e-poçt və mesajlarla istifadəçilərin həssas məlumatları ələ keçirilir.
Fərdi istifadəçilər üçün:
Əsas risklər şəxsi məlumatların oğurlanması və fişinq hücumlarıdır. Saxta saytlar və mesajlar vasitəsilə istifadəçilər bank kartı məlumatlarını, şifrələrini paylaşır və bunun nəticəsində kiber cinayətkarların hədəfinə çevrilirlər. Gələcək illərdə Azərbaycanın kibertəhlükəsizlik strategiyasında süni intellekt və maşın öyrənməsi texnologiyalarının tətbiqi mühüm yer tutacaq. Bu texnologiyalar kibertəhlükələri daha sürətli aşkar etmək və hücumları əvvəlcədən bloklamaq üçün istifadə ediləcək. Məsələn, süni intellekt sistemləri şübhəli fəaliyyətləri avtomatik olaraq müəyyən edərək real vaxt rejimində tədbir görə biləcək.
Bundan əlavə, dövlət təhsil sahəsində kibertəhlükəsizlik üzrə mütəxəssislərin hazırlanmasına xüsusi diqqət ayırır. Artıq universitetlərdə bu sahə üzrə ixtisaslar açılıb və gələcək nəsillərin kibertəhlükələrə qarşı daha hazırlıqlı olması üçün müxtəlif layihələr həyata keçirilir. Azərbaycanın kibertəhlükəsizlik strategiyası dövlət qurumları, özəl sektor və fərdi istifadəçilərin təhlükəsizliyini təmin etməyə yönəlib. Davamlı inkişaf və beynəlxalq əməkdaşlıq sayəsində ölkəmiz rəqəmsal mühitdə təhlükəsizliyi daha da gücləndirəcək".
Aydan Quliyeva
