Eyfel qülləsi necə yarandı?
Bölmə: Maraqlı ›
,
Tarix: 19:56 01.02.2024
Fransa turizminin ən önəmli simvolu olan Eyfel qülləsi illər ərzində Parisin simvolu olaraq şəhərin mərkəzindədir. Qüllənin memarı Qustav Eyfel 1889-cu ildə tikintisini tamamlayanda qüllənin Paris mənzərəsində müvəqqəti olacağını düşünürdü. Bu müvəqqəti qüllə o zamanlar parislilərin sevimli simvolu olmaq fikrindən uzaq idi. Lakin onun dizaynıdövrün memarlığından tamamilə fərqli idi.
Parisin simvoluna çevrilən Eyfel qülləsi Ümumdünya Sərgisi üçün Fransa İnqilabının 100 illik yubileyi münasibətilə tikilib. Məqsəd Fransanın gücünü və sənaye imkanlarını digər xalqlara nümayiş etdirmək idi. Hər il milyonlarla yerli və xarici turisti Parisə cəlb etməyi bacaran qüllənin Sena çayı sahilində tikilməsinə qərar verilib və layihə üçün müsabiqə təşkil edilib. Müsabiqəyə qatılan 100 layihə arasında Qustav Eyfelin layihəsi qalib gəldi və qüllənin o qədər də asan olmayan tikinti hekayəsi başladı.
Qüllənin tikilməsinə qarşı çox insan əleyhinə olmuş və 'Sənətçilər Cənab Eyfel qülləsinə qarşı' başlıqlı məktubda qüllənin Parisin estetik təbiəti üçün təhdid olduğu bildirilmişdi. Parisin mərkəzində ucaldılan dəmir qüllə qəbuledilməz hesab edilib. Fransız şairi Verlaine nəhəng quruluşun şəhəri "çirkin olmağa" məhkum etdiyini qeyd edirdi. Parislilərin çoxu sözün əsl mənasında qülləyə nifrət edirdi. Onlar bunun struktur cəhətdən qeyri-sağlam və gözə çarpan dərəcədə çirkin olduğunu düşünürdülər. Eyfel qülləsinin tikildiyi illərdə sənət dünyası bu tikiliyə “faciəli küçə lampası, nəhəng skelet, fabrik bacası” kimi metaforalar və incə eyhamlar edirdi.
Dəmir qüllə 2 il 2 ay 5 gün davam edən inşasından sonra Parisdə tikilib. İlk qazıntılar 26 yanvar 1887-ci ildə başlamış və 31 mart 1889-cu ildə tamamlanmışdır. Təməl atmaq üçün cəmi 5 ay vaxt sərf edilən qüllə dövrün hazırkı şərtlərinə uyğun olaraq rekord sürətlə inşa edilib. Layihə həyata keçirilərkən, qüllənin tikintisi üçün müqavilə lisenziya hüquqlarının 20 il davam edəcəyi və sonra dərhal sökülməsi qərara alındı. Ümumdünya Sərgisi zamanı iki milyona yaxın insanın ziyarətindən sonra qüllə güclü bir simvola çevrildi.
Eyfel qülləsi 31 mart 1889-cu ildə açıldı. Eyfelin qülləni necə xilas edəcəyi barədə düşünmək üçün 20 il vaxtı var idi. Eyfel tikildiyi ilk gündən bilirdi ki, qüllə elm üçün faydalı olsa, ömrü daha uzun olacaq. O, qüllənin yuxarı hissəsində antena quraşdırmaq və simsiz teleqrafı sınamaq qərarına gəlib. Daha sonra küləyin sürəti və müqaviməti ilə bağlı araşdırmalar və meteoroloji təcrübələr üçün Fransa Mərkəzi Meteorologiya Bürosu ilə əməkdaşlıq etdi. Birinci Dünya Müharibəsinin başlaması ilə qüllədəki antenaların düşmən kəşfiyyatını ələ keçirmək üçün çox faydalı olduğunu sübut etdi.
Bu struktur alman mesajlarının şifrəsini açmağa kömək etməyə və düşmənin zəif tərəflərini müəyyən etməyə imkan verdi. Yarmarkadan 20 il sonra söküləcək olan qüllənin elmi araşdırmalarda istifadə edilməsi və hərbi cəhətdən fayda təmin etməsi parislilərin fikirlərini dəyişməsinə səbəb olub. 130 ildən çox dayanmağı bacaran qüllə Fransanın dünyada simvoluna çevrilib və hər il milyonlarla turisti qəbul edir.
Fatimə Mustafayeva
Mənbə: Hürriyet
