Davamlı yuxusuzluq infarkt riskinin yüksəlməsinə səbəb ola bilər-AÇIQLAMA

Bölmə: Sosial › ,
Tarix: 13:34 06.04.2025

Yuxusuzluq yuxuya getməyi və yuxuda qalmağı çətinləşdirən və ya çox erkən oyanmağınıza və yata bilməməyinizə səbəb olan ümumi yuxu pozğunluğudur. Yuxusuzluqdan əziyyət çəkən insanlar oyandıqda özlərini yorğun hiss edirlər. Yuxusuzluq təkcə enerji səviyyələrini və əhval-ruhiyyəni deyil, həm də sağlamlığı, iş performansını və həyat keyfiyyətini azalda bilər. Mövzu ilə bağlı psixoloq, hipnoterapist Ülkər Musayeva “İnformator.az”a açıqlama verib.

Ülkər xanım, sizcə, müasir dövrdə yuxu problemləri niyə bu qədər artıb?
1. Texnologiya və ekran istifadəsi – Gec saatlara qədər telefon, planşet və kompüter istifadə etmək melatonin hormonunun ifrazını azaldır, bu da yuxuya getməyi çətinləşdirir.
2. Stress və narahatlıq – Müasir həyatın ritmi, iş təzyiqləri, maliyyə qayğıları və sosial problemlər insanların psixoloji vəziyyətinə təsir edir və bu da yuxu keyfiyyətini pozur.
3. Sabit olmayan gündəlik rejim – İnsanlar artıq daha az nizamlı həyat tərzi sürür – gec yatmaq, səhər gec qalxmaq və ya qeyri-müntəzəm iş saatları bioloji ritmi pozur.
4. Kofein və enerji içkiləri – Gündəlik həyatda daha çox kofein tərkibli içkilərin istifadəsi də yuxuya mane olur, xüsusilə günün ikinci yarısında qəbul edilirsə.
5. Rəqəmsal məlumat yüklənməsi – Sosial media, xəbərlər və daim daxil olan bildirişlər beynin fasiləsiz informasiya ilə yüklənməsinə səbəb olur və bu da zehni sakitləşdirməyi çətinləşdirir.

Bəs, uzunmüddətli yuxu problemləri hansı xəstəliklərin riskini artırır?
Uzunmüddətli yuxu problemləri təkcə yorğunluq yaratmır, həm də bir çox ciddi xəstəliklərin riskini artırır. Bu problemlər həm fiziki, həm də psixi sağlamlığa mənfi təsir göstərir.
1. Ürək-damar xəstəlikləri – Davamlı yuxusuzluq qan təzyiqinin artmasına, ürək ritmində pozğunluqlara və infarkt riskinin yüksəlməsinə səbəb ola bilər.
2. Tip 2 şəkərli diabet – Yuxu pozğunluğu insulinə qarşı həssaslığın azalmasına və qan şəkərinin qeyri-stabilləşməsinə gətirib çıxara bilər.
3. Obezlik – Yuxu çatışmazlığı iştahı tənzimləyən hormonları (leptin və qrelin) pozur, bu da artıq çəkiyə səbəb olur.
4. Depressiya və anksiyete (təşviş) pozuntuları – Yuxusuzluq beyindəki kimyəvi balansı dəyişir və bu da emosional vəziyyəti pisləşdirə bilər.
5. Zəif immunitet sistemi – Yuxu zamanı orqanizm özünü bərpa edir. Uzunmüddətli yuxu çatışmazlığı immun sistemini zəiflədir, bu da infeksiyalara daha asan yoluxmağa səbəb olur.
6. Alzheymer və digər neyrodegenerativ xəstəliklər – Araşdırmalar göstərir ki, keyfiyyətsiz və az yuxu beyin tullantılarının təmizlənməsini çətinləşdirir və bu, yaddaş itkisi və beyin funksiyalarının zəifləməsi ilə nəticələnə bilər.

Texnologiyanın mənfi təsirlərindən necə qorunaraq sağlam yuxu rejimi qurmaq olar?
“Rəqəmsal detoks” vaxtı təyin edin: Yatmazdan ən az 1 saat əvvəl bütün ekranlardan (telefon, kompüter, TV) uzaqlaş. Bu, beynin sakitləşməsinə və melatonin hormonunun normal ifrazına şərait yaradır.

Yuxudan əvvəl sakitləşdirici fəaliyyətlərlə məşğul olun: Ekran yerinə yatmazdan əvvəl kitab oxumaq, nəfəs məşqləri, meditasiya və ya isti duş kimi sakitləşdirici rutinlər qurmaq olar. Yuxu problemini şüuraltı çalışmalar ilə rahatlıqla həll edə bilərik.

Tərlan Əmrahova