ABŞ-ın böyük texnologiya şirkətlərinin süni intellektdə "təhlükəli" üstünlüyü

Bölmə: Araşdırma › ,
Tarix: 22:09 30.05.2024

Süni intellektdə sürətli irəliləyişlər iqtisadiyyatı və cəmiyyəti yenidən formalaşdırmaq potensialına malik olsa da, süni intellekti əsasən ABŞ şirkətlərinin idarə etməsi diqqət çəkir.

 

Görünür, süni intellektin təhlükəsizlik, səmərəlilik, iqtisadi və sosial məqsədlərin reallaşdırılması üçün təklif etdiyi potensial bu gün rəqəmsal iqtisadiyyatın ən mühüm elementlərindən birinə çevrilib.

 

Süni intellekt üçün ilk növbədə güclü serverlər və böyük həcmdə məlumat lazımdır. Google, Microsoft və Meta kimi böyük ABŞ şirkətləri hər ikisinə sahib olduqları üçün fərqlənirlər.

 

Bir çox ölkə və şirkətlər bu texnologiyadan faydalanmaq üçün yollar axtararkən, süni intellekt tətbiqləri və inkişafları sahəsində qabaqcıl olaraq bazara hakim olan Microsoft, Meta və Alphabet kimi ABŞ-ın tanınmış şirkətləri diqqəti cəlb edir.

 

Mütəxəssislər yaxın illərdə süni intellekt sahəsində sürətli artım proqnozlaşdırsalar da, şirkətlər bu sahədə “ən yaxşı ağıllar” uğrunda yarışır.

 

Grand View Research-in araşdırmasına görə, keçən il 196,6 milyard dollar olan süni intellekt bazarının 2030-cu ildə orta hesabla 36 faizdən çox artımla 1 trilyon 800 milyard dollara çatacağı gözlənilir.

 

Texnologiyada süni intellektdəki inkişafların həyəcanı, bu sahəyə fokuslanan firmaların, xüsusən də çip istehsalçılarının bazarlarda səhmlərinin yüksəlişini sürətləndirir.

 

Bu sahədəki inkişafın sürəti investorları təklif etdiyi yeni gəlir imkanları və səmərəliliyin artırılması nəticəsində yaranan mənfəət potensialı ilə həyəcanlandırır.

 

Görünür, investorların marağı xüsusilə Apple, Alphabet, Microsoft, Amazon və Meta kimi iri texnologiya şirkətlərinin səhmləri ətrafında cəmləşib.

 

Microsoft, bazar dəyəri 3,19 trilyon dolları keçən ABŞ-ın ən böyük şirkətidir.

 

Apple 2,91 trilyon dollarla ölkənin ikinci ən dəyərli şirkəti olduğu halda, təxminən 7 ildir süni intellekt üzərində çalışan Google-un ana şirkəti Alphabetin bazar dəyəri 2,18 trilyon dollar olaraq qeyd edilir.

 

20 ildən artıqdır ki, süni intellekt və maşın öyrənməsinə diqqət yetirən Amazonun bazar dəyəri 1,8 trilyon dollardır.

 

Google-un ana şirkəti Alphabet 2023-cü ildə təxminən 74 milyard dollar xalis mənfəət əldə etdi, Microsoft isə 72 milyard dollardan çox mənfəət əldə etdiyini açıqladı. Metanın illik mənfəəti keçən il demək olar ki, 40 milyard dollar olub.

 

ABŞ şirkətlərinin süni intellektə investisiyaları ilə bağlı məlumatlar gizli saxlanılsa da, idarəetmə konsaltinq şirkəti EY-nin hesablamalarına görə, 2023-cü ildə ABŞ-ın böyük texnologiya şirkətlərinin tədqiqat və inkişaf (R&D) xərcləri 68 milyard avroya çatıb.

 

Böyük ABŞ texnologiya şirkətlərinin milyard dollarlıq bazar kapitallaşması və qazancları onlara texnoloji liderliklərini genişləndirməyə və rəqiblərini geridə qoymağa imkan verir.

 

ABŞ şirkətləri texnoloji bilik və bacarıqlar üçün kiçik şirkətlər alır və ya öz bizneslərinə sərmayə qoyurlar.

 

İqtisadiyyatlar və cəmiyyətlər bu şirkətlərdən kritik asılı vəziyyətə düşərkən, ekspertlər bu vəziyyətin xüsusilə süni intellekt sahəsində həssas olduğunu vurğulayırlar.

 

Mütəxəssislər, süni intellekt texnologiyasının iqtisadiyyatın hər sahəsində əsas rol oynayacağını bildirərək, qlobal rəqabət qabiliyyətinin bu texnologiyadan asılı olacağına, bugünkü təməl araşdırmaların sabahkı tətbiqləri təyin etdiyinə, fundamental araşdırmalarda geridə qalan ölkələrin də tətbiqlərdə geri qalacağına işarə edir. .

 

Berlin Texniki Universitetinin müəllimi Prof. Dr. Şahin Albayrak AA müxbirinə bildirib ki, ABŞ şirkətlərinin süni intellektdə öndə olması "texnologiya"nın inkişafı üçün risk yaratmır, lakin rəqibləri satın alaraq onları məhv etmək riski var.

 

Albayrak, "Microsoft, Apple, Meta və Google kimi ABŞ şirkətlərinin süni intellektlə bağlı bəzi üsul və modellərə sahib olmasının hazırda dünya üçün böyük risk yaratmadığını düşünürəm. Bundan sonra önəmli olan odur ki, ölkələr süni intellektə sərmayə qoyun” dedi.

 

Almanların avtomobil sənayesində süni zəkadan təsirli istifadə etməyi hədəflədiklərini açıqlayan Albayrak, "Almaniyada müxtəlif sektorlardakı hədəflərə görə investisiyalar edilir. Sektorlar üçün süni intellekt modeli və sınaq mühiti yaratmaq istəyirlər. Sistemlərini sınaq mühitində sınaqdan keçirmək, vətəndaşlarla qarşılaşmaq və sektorun üfüqlərini genişləndirmək üçün bunlar çox vacibdir. Almaniya buna nail olsa, öz mövqeyini yaxşılaşdıra bilər" dedi.

 

Albayrak Almaniyanın etdiyi kimi ölkələrin də süni intellektə böyük vəsait ayırması lazım olduğunu vurğulayıb.

 

Çinin süni intellekt araşdırmalarında öndə olduğunu deyən Albayrak ABŞ və Almaniyanın bu ölkəni izlədiyini qeyd edib.

 

Albayrak Çinin nəhəng məlumat və modellərə sahib olduğunu və Çinin süni intellektdə ani yüksəliş edə biləcəyini ifadə edib.

 

Microsoft-un OpenAl-a sərmayə qoyduğunu xatırladan Albayrak, şirkətin bəzi üsullardan istifadə edə biləcəyini, lakin qısa müddətdə daha yaxşı üsulların edilə biləcəyini, Almanların hazırladıqları planı müvəffəqiyyətlə həyata keçirə bilsələr, önə çıxa biləcəklərini ifadə etdi.

 

ABŞ ŞİRKƏTLƏRİNİN RƏQİBLƏRİNİ ASANLIQLA ALA BİLMƏSİ BÖYÜK RİSKDİR

 

Berlin Texniki Universitetinin müəllimi Prof. Dr. Şahin Albayrak bunları qeyd edib:

 

"ABŞ şirkətləri öz birja dəyərlərindən və yüksək gəlirlərindən istifadə edərək, süni intellekt sahəsində çalışan kiçik şirkətləri birləşdirir. Bu, riskdir. Amerikalılar marketinqi çox yaxşı bilirlər. Bir gözlənti yaranır. İnsanlar əslində bu gözləntiyə sərmayə qoyur. Avropalılar bir gözlənti olaraq mövcud olmayan bir şeyi elan etməkdən qorxurlar, lakin Avropa şirkətləri bu cür gözləntilər yaradaraq birja qiymətlərini artıracaqlar, onlar asanlıqla kredit əldə edə və rəqiblərini satın alacaqlar götürməklə onu məhv edə bilər, bu böyük riskdir”.

 

“İNKİŞAF ETMƏKDƏ OLAN ÖLKƏLƏRİN ƏN BÖYÜK ƏSASLIĞI BEYİNLƏRİNİ İTİRMƏSİDİR”

 

Albayrak, Türkiyə kimi inkişaf etməkdə olan ölkələrin də süni intellektə sərmayə qoymalı, məlumat toplama mühiti yaratmalı və "ən yaxşı ağılları toplamalı" olduğunu vurğuladı.

 

Almanların dünyanın hər yerindən “ən yaxşı ağılları” toplamağa başladığını bildirən Albayrak belə davam etdi:

 

"Beyin bundan sonra çox vacib bir təyinedici olacaq. Ölkələr beyin üzərində bir-biri ilə yarışacaq. Bu, ən yaxşı beyinləri kimin toplayacağına dair bir yarışdır. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin ən böyük dezavantajı beyinlərini itirmələridir və bu, Bu ölkələr üçün ən böyük risk oturub düşünməlidirlər ki, hansı sektorda irəliləməlidirlər? süni intellektdə mənbədir və açıq mənbədən istifadə qaydalarını dəyişdirdiyiniz zaman bu davamlı deyil".

 

Son zamanlar Türkiyədə bir çox süni intellekt konfranslarına qatıldığını deyən Albayrak, Türkiyənin süni intellektdə açıq mənbədən istifadə etdiyini və bunun hər zaman böyük risk yaratdığını, təməl tədqiqatların gücləndirilməsi üçün yeni böyük süni intellekt araşdırma mərkəzinin yaradılması lazım olduğunu bildirib. ölkədə gözləmə müddəti nə qədər uzun olarsa, kompensasiya edilməli olan fərq də o qədər çox olar.

 

Mənbə: Haber Türk

Tərcümə etdi: Aysel Ağakərimova