Bakteriyalar mövsüm dəyişikliyi ərəfəsinə hazırlanır
Bölmə: Maraqlı ›
,
Tarix: 19:13 10.09.2024
Məlum olub ki, bakteriyalar fəsillərin dəyişməsini qabaqlayır və hazırlıq görür.Bitki və heyvanların günlərin uzunluğuna baxaraq ətraf mühitdəki dəyişiklikləri aşkar edə bildiyi çoxdan məlumdur.
Fotoperiodizm adlanan bu qabiliyyət mürəkkəb orqanizmlərə günlər qısaldıqca qışın yaxınlaşdığını bilir və onlara hazırlaşmağa imkan verir. Lakin ilk dəfədir ki, bakteriyalarda belə bir qabiliyyət müşahidə edilir.
Sentyabrın 5-də “Science” jurnalında dərc edilən araşdırmada mavi-yaşıl yosunlar kimi tanınan siyanobakteriyalar üzərində təcrübələr aparılıb. Tədqiqatçılar Synechococcus elongatus növünün bakteriyalarını süni mühitlərdə müxtəlif müddətlərdə işığa məruz qoyublar.Bəzilərini qısa günlərlə, bəzilərini uzun günlərlə, bəzilərini isə bərabər günlərlə və gecələrlə tərk etdi. Bakteriyalar daha sonra iki saat buzda saxlanılıb və onların sağ qalma nisbətləri araşdırılıb.
Qısa günlər (8 saat işıq, 16 saat qaranlıq) yaşayan bakteriyaların sağ qalma nisbəti 75% olaraq qeyd edildi. Bu göstərici digər qruplarla müqayisədə təxminən üç dəfə idi. Bakteriyaların soyuğa hazırlaşması üçün bir günün kifayət etmədiyi, lakin 6-8 qısa gündən sonra sağ qalma nisbətlərinin əhəmiyyətli dərəcədə artdığı da müşahidə edilmişdir.
Bakterial bioloji saatların əhəmiyyəti
Tədqiqatçılar bakteriyaların bioloji saatını tənzimləyən genləri sıradan çıxardıqda, günün uzunluğu sağ qalma nisbətlərinə heç bir təsir göstərmədi. Araşdırmanın aparıcı müəllifi Dr. Luísa Cabbur öz tapıntılarını belə izah etdi: "Biz görürük ki, təbii mühitdə bakteriyalar öz bioloji saatlarından istifadə edərək günün uzunluğunu ölçürlər və günlər qısaldıqda, məsələn, payızda, yaxınlaşan qışa cavab olaraq fiziologiyalarını dəyişirlər".
İlk dəfə olaraq saatın mövsümi dəyişiklikləri proqnozlaşdırmaq üçün istifadə edildiyi qeyd edildi. Tədqiqat qrupu bakteriyaların bu məlumatları sonrakı nəsillərə ötürdüyünü düşünsə də, onların bunu necə etdiyini anlamaq üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac var.
Bakteriyaların təkamülü haqqında yeni məlumatlar
Fotosintez yolu ilə yaşayan siyanobakteriyalar ən azı 2 milyard ildir mövcuddur. Dr. Cabbur hesab edir ki, belə qədim və sadə orqanizmin fotoperiodizmə malik olması bu qabiliyyətin təkamül prosesində çox əvvəl yarandığını göstərir. Bundan əlavə, fotoperiodizm həddindən artıq işıq və temperaturun yaratdığı stresə qarşı hazırlanmış mövcud bir həlldir.
Mənbə: TRT Haber
Mehriban Nəsibova
