13 Mart – Beynəlxalq Yuxu Günüdür

Bölmə: Sosial › ,
Tarix: 20:52 13.03.2025

Beynəlxalq Yuxu Gününü (World Sleep Day) ilk dəfə 2008-ci ildə Beynəlxalq Yuxu Təşkilatı (World Sleep Society, əvvəllər Dünya Yuxu Tibb Dərnəyi – World Association of Sleep Medicine) təsis edib. Bu təşəbbüs hər il mart ayının ikinci cümə günü qeyd edilir və yuxu sağlamlığının vacibliyini vurğulamaq üçün təşkil olunur.

 

Bu günün qeyd edilməsinin əsas məqsədi:

 

Yuxunun fiziki və zehni sağlamlıq üçün əhəmiyyətini insanlara anlatmaq;

Yuxu pozğunluqları və onların mümkün nəticələri barədə maarifləndirmə aparmaq;

İnsanları sağlam yuxu vərdişləri formalaşdırmağa təşviq etmək;

Yuxu tibbi sahəsində araşdırmalar aparan alimlərin işlərini geniş ictimaiyyətə tanıtmaqdır.

 

Yuxu gününün mövzuları

 

Hər il Beynəlxalq Yuxu Günü üçün xüsusi bir mövzu müəyyən edilir. Bu mövzular insanları yuxunun fərqli aspektləri haqqında düşünməyə və onları maarifləndirməyə yönəlib. Son illərin bəzi mövzuları:

 

2023: "Yuxu əsas insani ehtiyacdır – sağlam gələcək üçün yuxu"

2022: "Keyfiyyətli yuxu, sağlam zehin, xoşbəxt dünya"

2021: "Pravilə yuxu, sağlam gələcəyin açarı"

2020: "Yuxuya getmək üçün daha yaxşı yuxu gigiyenası"

Bu mövzular yuxunun həyatımızdakı rolunu vurğulayır və insanları daha sağlam yuxu vərdişləri formalaşdırmağa təşviq edir.

Beynəlxalq Yuxu Günü təkcə ictimaiyyət üçün maarifləndirici bir tədbir deyil, həm də tibb mütəxəssisləri və yuxu araşdırmaları ilə məşğul olan alimlər üçün bir platformadır. Dünyada yuxu problemləri, o cümlədən yuxusuzluq (insomniya), obstruktiv yuxu apnesi, narahat ayaq sindromu və yuxu ritmi pozğunluqları kimi xəstəliklər milyonlarla insanı əhatə edir.

Beynəlxalq Yuxu Təşkilatı bu gün vasitəsilə səhiyyə orqanlarını, həkimləri və tədqiqatçıları yuxu sağlamlığı ilə bağlı problemlərə daha çox diqqət ayırmağa təşviq edir. Xüsusilə yuxu apnesi və xroniki yuxusuzluq kimi xəstəliklərin ciddi sağlamlıq riski yaratdığı bildirilir.

 

Yuxunun tarixi və mədəniyyətlərdə rolu

 

Tarix boyu yuxu ilə bağlı müxtəlif inanclar və adətlər mövcud olub. Qədim Misir, Yunan və Çin mədəniyyətlərində yuxunun sağlamlıq və ilahi mesajlarla əlaqəli olduğuna inanılırdı. Aristotel yuxu haqqında ilk elmi məqalələrdən birini yazmış, onu bədənin bərpaedici bir vəziyyəti kimi təsvir etmişdir.

 

Müasir dövrdə isə sənaye inqilabı və texnologiyanın inkişafı insan həyatında yuxunun roluna böyük təsir edib. Xüsusilə elektrik işığının ixtirası (Thomas Edison, 1879) və rəqəmsal cihazların yayılması insanların yuxu müddətini azaldan əsas faktorlardan biri olub.

Bu gün dünya üzrə müxtəlif ölkələrdə xüsusi tədbirlərlə qeyd olunur. Konfranslar, maarifləndirmə kampaniyaları və hətta sosial media təşəbbüsləri vasitəsilə insanlara keyfiyyətli yuxunun faydaları və yuxu pozğunluqlarının riskləri izah edilir. Xüsusilə məktəblərdə və iş yerlərində yuxunun əhəmiyyəti barədə təbliğat aparılır.

 

Son illərdə bəzi şirkətlər və təşkilatlar işçilərinin sağlamlığını qorumaq üçün yuxu otaqları yaratmağa başlayıblar. Məsələn, Google və NASA kimi təşkilatlar işçilərinin gündüz qısa yuxu (power nap) yatması üçün xüsusi yuxu kapsulları quraşdırıblar. Bu, məhsuldarlığın və beyin fəaliyyətinin artırılmasına kömək edir.

 

Nigar Həsənzadə