Çin ən gənc astronavtlarının kosmosa çatması ilə uğur qazandığını elan edir

Bölmə: Dünya › ,
Tarix: 09:41 30.10.2024

Üç nəfərlik heyətə sahib Çin kosmik gəmisi, ölkənin ilk qadın kosmos mühəndisi də daxil olmaqla, altı saatdan çox davam edən səfərdən sonra uğurla qoşulub.

Heyət, təcrübə aparmaq və kosmos gəzintiləri keçirmək üçün yerli istehsal olan kosmik stansiyadan baza kimi istifadə edəcək. Pekin, 2030-cu ilə qədər Aya insan göndərməyi planlaşdırdığı üçün təcrübə və məlumat toplayır.
Pekin Şençjou 19-un buraxılışını "tam uğur" adlandırıb - bu, Çinin rekord sayda kosmos araşdırması ilində planlaşdırdığı 100 buraxılışdan biridir və ölkə rəqibi ABŞ-ı geridə qoymağa çalışır.
BBC-yə nadir hallarda giriş icazəsi verilən Gansu əyalətində yerləşən Ciuçüen Peyk Mərkəzində kosmik gəminin buraxılış anında biz 1 kilometrdən bir qədər çox məsafədə idik.
Raket buraxılış qurğusundan alovlar püskürdü və qulaqbatıran gurultu ilə Göbi səhrasını işıqlandıraraq səmaya qalxdı.
Yüzlərlə insan küçələrə toplaşaraq əllərində bayraqlar yelləyir və Çinin kosmonavtları üçün xüsusi olan “taykonavt” adını səsləndirərək alqışlayırdılar.
Cəmi iki il əvvəl Prezident Si Cinpin "geniş kosmosu tədqiq etmək, kosmik sənayeni inkişaf etdirmək və Çini kosmos gücünə çevirmək bizim əbədi arzumuzdur" deyə bəyan etmişdi.
Lakin Vaşinqtonda bəzi insanlar ölkənin ambisiyasını və sürətli irəliləyişini ciddi bir təhlükə kimi görürlər.
Bu ilin əvvəlində NASA rəhbəri Bill Nelson ABŞ və Çinin Ayı fəth etmək uğrunda “əslində, yarışda” olduqlarını söylədi və Pekinin burada ərazi iddiasında olmaq istədiyindən narahat olduğunu bildirdi.
O, qanunvericilərə Çinin mülki kosmik proqramının həm də hərbi proqram olduğunu düşündüyünü dedi.

"Şöhrət yaradan xəyallar"
Lakin buraxılış sahəsini dəstəkləmək üçün tikilmiş Donfenq Kosmos Şəhərində Çinin kosmik proqramı böyük bir coşqu ilə qeyd olunur.
Hər küçə işığı milli bayraqla bəzədilib.
Uşaq parklarının mərkəzində cizgi film qəhrəmanı kimi kosmonavt fiqurları və heykəlləri, çoxsaylı yol dairələrinin ortasında isə plastik raketlər yerləşdirilib.
Əsas sahəyə daxil olarkən, bir tərəfdə Si Cinpinin, digər tərəfdə isə Şençjou kosmik gəmisinin şəkli olan böyük bir poster qarşılayır.
Gecənin yarısında, qaranlıqda yüzlərlə insan bayraqlar və parlaq işıqlar dalğalandıraraq taykonavtların buraxılış sahəsinə yola düşməzdən əvvəl yer üzündəki son addımlarını atmaları üçün toplaşıb.
Mis orkestri “Vətənə Həsrət” mahnısını səsləndirərkən, gecə üçün oyaq qalan balaca uşaqlar yanaqlarında Çin bayrağı ilə birlikdə coşqu ilə mahnını oxuyurlar.
Bu, milli qürur anıdır.
Bu missiyanın pilotu Tsay Süzhe təcrübəli bir astronavtdır, lakin o, 1990-cı ildə doğulmuş, Çində təlim almış yeni nəsil taykonavtlarla – o cümlədən Çinin ilk qadın kosmos mühəndisi Vanq Haotsze ilə birlikdə səyahət edir.

Mesaj aydındır: bu, yeni nəsil kosmos səyyahları və ölkənin gələcəyinə qoyulan sərmayədir.
Çin artıq növbəti astronavt qrupunu seçib və onlar həm kosmik stansiyaya heyət üzvü olmaq, həm də potensial Ay missiyaları üçün təlim keçəcəklər.
"Üzərimə qoyulan etimadı doğrultmağa qərarlıyam," deyə cənab Sonq bildirir. "Ölkəmizin adını bir daha kosmosda parlatmaq üçün çalışacağam".
Çinin kosmik proqramı ilə bağlı xəbərlərdə adı son zamanlar "parlaq şəkildə" hallanır.
Bu ilin əvvəlində ölkə Ayın uzaq tərəfindəki torpaq və qaya nümunələrini toplayaraq tarixi bir ilki əldə etdi.
2021-ci ildə Çin Marsa kosmik gəmi endirərək Zhurong roverini sərbəst buraxdı və bunu edən ikinci ölkə oldu.
Çinin kosmosda bir sıra peyklərdən ibarət donanması var və daha çoxu üçün planları mövcuddur.
Avqust ayında Çin, kosmosdan genişzolaqlı internet əhatəsi təmin edəcək və bir gün SpaceX-in Starlink şəbəkəsinə rəqib olacağına ümid etdiyi 14,000 peykdən ibarət bir qrupun ilk 18 peykini buraxdı.
Starlink-in baş direktoru Elon Musk, öz platforması X-də Çinin kosmik proqramının insanların düşündüyündən daha inkişaf etmiş olduğunu etiraf etdi.
Lakin ABŞ-da digərləri daha böyük narahatlıqlar ifadə edirlər, çünki bu texnologiyanın silahlandırıla biləcəyindən qorxurlar.
ABŞ Kosmik Komandanlığının rəhbəri General Stiven Vayting, apreldə keçirilən kosmik simpoziumda Çin və Rusiyanın hər ikisinin kosmosa “tükürpədici sürətlə” sərmayə yatırdığını bildirdi.
O, 2018-ci ildən bəri Çinin orbitdəki kəşfiyyat, nəzarət və müşahidə peyklərinin sayını üç dəfə artırdığını və Birləşmiş Ştatların və müttəfiqlərin hərbi imkanlarını tapmaq, izləmək və hədəfə almaq üçün Sakit Okean üzərində “öldürücü şəbəkə” qurduğunu iddia etdi.

Yeni kosmos yarışı

Çinin kosmos araşdırmaları "bəşəriyyət üçün kollektiv bir missiyadır," deyə Çinin İnsanlı Kosmos Agentliyinin Ümumi Texnologiya Bürosunun direktoru Li Yinglyanq bildirir və ABŞ-ın narahatlıqlarını "lazımsız" adlandırır.

"Mən bunun rəqabət adlandırılmamalı olduğunu düşünürəm… Çin uzun müddətdir ki, insanlı kosmos proqramında kosmosun dinc istifadəsi prinsipinə sadiqdir. Gələcəkdə insanlı kosmos texnologiyasının müxtəlif sahələrində beynəlxalq əməkdaşlığı daha da inkişaf etdirəcəyik, və bütün bunlar paylaşma və əməkdaşlıq prinsipi əsasında həyata keçiriləcək", o əlavə edir.

Lakin yeni kosmos yarışı artıq Aya çatmaq haqqında deyil. Bu, Ayın resurslarına kimin nəzarət edəcəyi ilə bağlıdır.

Ayda nadir torpaq elementləri, dəmir və titan kimi metallar və hətta superkeçiricilərdən tibb avadanlıqlarına qədər geniş sahələrdə istifadə olunan helium daxil olmaqla müxtəlif minerallar var.

Bu resursların dəyərinə dair təxminlər milyardlarla kvadrilyonlar arasında dəyişir. Buna görə də, bəzi insanların Ayı çoxlu pul qazanmaq üçün bir yer kimi görməsini başa düşmək asandır. Bununla yanaşı, qeyd etmək vacibdir ki, bu, uzunmüddətli bir sərmayə olacaq və Ay resurslarını çıxarmaq və geri gətirmək üçün tələb olunan texnologiya hələ tam hazır deyil, deyə BBC-nin elm redaktoru Rebeka Morelle yazır.
Buraxılış mərkəzindəki Çinli mütəxəssislər Pekinin kosmik stansiya təcrübələrinin faydalarına diqqət çəkməyə həvəsli idilər.

“Biz sümükləri, əzələləri, sinir hüceyrələrini və onlara mikroçəki təsirini öyrənirik. Bu tədqiqatlar nəticəsində Yer üzündəki osteoporozun əslində kosmosdakı sümük itirilməsinə bənzədiyini kəşf etdik. Əgər kosmosda unikal nümunələr aşkarlaya bilsək, sümük itkisi və əzələ atrofiyasının qarşısını alan xüsusi dərmanlar hazırlaya bilərik”, deyə Çin Elmlər Akademiyasından Canq Vey bildirib.
“Bu təcrübələrin bir çox nəticəsi Yer üzündə də tətbiq oluna bilər.”
Çin bəzən öz nailiyyətlərini az göstərməyə çalışır.
Ayda tədqiqat stansiyası qurmaq, Veneranın atmosfer nümunələrini Yerə qaytarmaq və bu əsrin ortalarına qədər 30-dan çox kosmik missiya həyata keçirmək də daxil olmaqla kosmos ambisiyaları üçün bir yol xəritəsinin təqdimatında Çin Elmlər Akademiyasından Dinq Çibyao ölkənin “inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə çoxlu nailiyyətlərə malik olmadığını” qeyd etdi.
Hətta buraxılış mərkəzində belə, Ayda heyət endirmək cəhdində "əhəmiyyətli çətinliklərin" olduğunu etiraf edirlər.
“Texnologiya mürəkkəbdir, cədvəl sıxdır və çoxlu problemlər mövcuddur,” deyə Çin İnsanlı Kosmos Agentliyinin sözçüsü Lin Şiyanq bildirib.
“'İki bomba və bir ulduz' ruhunu yaşadacağıq. Özümüzə güvənimizi və özümüzü təkmilləşdirmə öhdəliyimizi qoruyacağıq, birgə çalışmaqda davam edəcək və irəliləməyə davam edəcəyik. Çin xalqının Ayda eniş etmək arzusunu yaxın gələcəkdə reallığa çevirəcəyik.”
Bəlkə də buna görə Prezident Si, iqtisadiyyat yavaş templə azalsa da, ölkənin kosmik proqramını prioritet hesab edir.
Bununla belə, beynəlxalq mətbuat nümayəndələrinin irəliləyişi izləməsi üçün dəvət edilməsinə baxmayaraq, ciddi məhdudiyyətlər tətbiq olunur.
Biz buraxılış yerindən üç saatlıq məsafədəki bir oteldə saxlanılırdıq və yerində yalnız bir neçə saat qalmaq əvəzinə, ümumilikdə 12 saat davam edən avtobus səfəri ilə geri-qayıtma ilə aparılırdıq.
Sadə bir yerli restorana səfərimiz də ciddi şəkildə mühafizə olunurdu, təhlükəsizlik işçiləri sıralanaraq bizə müşayiət edirdilər.
Şəhərdə böyük bir lövhənin üzərində sərt bir xəbərdarlıq da diqqətimizi çəkdi: “Sirlər sızdırmaq cinayətdir. Sirləri qorumaq şərəfdir. Sirləri sızdırsan, həbs olunacaqsan. Sirləri qorusan, xoşbəxt olacaqsan. Sirləri satarsan, güllələnəcəksən".
Çin, yeni texnologiyası ilə heç bir riskə girmir, çünki ABŞ ilə rəqabəti artıq yalnız Yer üzündə deyil.
Dünyanın ən güclü iki ölkəsi yaxın gələcəkdə bu planetin çox kənarında ərazi iddialarında bulunacaq.

Mənbə: BBC
Zəhra Məmmədova