Qütb ayılarının istiləşən Arktikada xəstəlik riski daha yüksəkdir

Bölmə: Maraqlı › ,
Tarix: 19:47 24.10.2024

Arktika istiləşdikcə, qütb ayılarının 30 il əvvəl daha az rastlaşdıqları virus, bakteriya və parazitlərə yoluxma riski artır.

Qütb ayısı xəstəliyinin buz itkisi ilə necə əlaqəli ola biləcəyinə dair ipuçları verən bir araşdırmada elm adamları Çukçi dənizində - Alyaska ilə Rusiya arasında olan ayılardan qan nümunələrini araşdırdılar.
Onlar 1987-1994-cü illər arasında toplanmış nümunələri təhlil etdilər, sonra üç onillikdən sonra - 2008-2017-ci illər arasında nümunələri toplayıb tədqiq etdilər.
Tədqiqatçılar aşkar etdilər ki, son qan nümunələrinin əhəmiyyətli dərəcədə çoxunda ayıların beş virus, bakteriya və ya parazitdən biri ilə yoluxduğuna dair kimyəvi siqnallar var.
Qan nümunələrindən ayıların fiziki sağlamlığına necə təsir etdiyini bilmək çətindir, lakin ABŞ Geoloji Xidmətindən vəhşi təbiət bioloqu Dr Karyn Rode bunun bütün Arktika ekosistemində bir şeyin dəyişdiyini göstərdiyini söylədi.
Tədqiqatçılar ümumilikdə altı müxtəlif patogen - viruslar, bakteriyalar və ya parazitlər üçün sınaqdan keçiriblər ki, bunlar əsasən quruda yaşayan heyvanlarla əlaqəlidir, lakin əvvəllər dəniz heyvanlarında, o cümlədən qütb ayılarının ovladığı növlərdə qeydə alınıb.
Tədqiqat üç onillikləri əhatə etdi, Dr Rode dedi, "dəniz buzunun əhəmiyyətli dərəcədə itirildiyi və [qütb ayılarının bu populyasiyasında torpaqdan istifadənin artdığı".
"Beləliklə, məruz qalmanın dəyişib-dəyişmədiyini bilmək istədik - xüsusən də ilk növbədə torpaq yönümlü olduğunu düşündüyümüz bu patogenlərin bəziləri üçün."
Qütb ayılarında daha çox yayılmış xəstəlik törədiciləri adlandırılan beş patogen, toksoplazmoza və neosporoza səbəb olan iki parazit, dovşan qızdırması və brusellyoz xəstəliyinə səbəb olan iki növ bakteriya və köpək xəstəliyinə səbəb olan virusdur.
Dr Rode izah etdi: "Ümumilikdə ayılar xəstəliklərə qarşı olduqca davamlıdırlar. Bu, adətən ayı populyasiyasına təsir göstərmir, amma məncə, onun vurğuladığı şey Arktikada şeylərin dəyişməsidir".
Dünyada 26.000-ə yaxın qütb ayısı qalıb, əksəriyyəti Kanadadadır. Əhalilərə ABŞ, Rusiya, Qrenlandiya və Norveçdə də rast gəlinir
Qütb ayıları Beynəlxalq Təbiətin Mühafizəsi İttifaqı tərəfindən nəsli kəsilməyə həssas olanlar siyahısına salınıb və onların azalmasında əsas amil iqlim dəyişikliyidir.
Yetkin erkəklərin uzunluğu təxminən 3 m-ə qədər böyüyə bilər və çəkisi 600 kq-a yaxın ola bilər
Qütb ayıları bir oturuşda 45 kq-a qədər yağ yeyə bilər
Bu ayıların güclü qoxu hissi var və ovunu 16 km məsafədən qoxuya bilir.
Onlar güclü üzgüçüdürlər və dənizdə 100 km məsafədə müşahidə olunublar. Pəncələrinin bir az torlu olması səbəbindən saatda təxminən 10 km sürətlə üzə bilərlər.ABŞ-da qütb ayıları təhlükə altında olan növlər kimi təsnif edilir; elm adamları, gələcəkləri üçün ən böyük təhlükənin dəniz ovlarına atılmaq üçün bir platforma kimi asılı olduqları dəniz buzunun yaşayış mühitinin davamlı itirilməsi olduğunu söyləyirlər.
Ayılar üzərində yaxa kameralardan istifadə edən əvvəlki araşdırmalar göstərdi ki, ayılar ilin daha çoxunu quruda keçirdiklərinə görə - ovlamaq üçün heç bir dəniz buzu olmadıqda - ayılar kifayət qədər kalori tapa bilmirlər.
Dr Rode izah etdi ki, qütb ayıları ən yaxşı yırtıcılardır: “Bizim tədqiqpat göstərir ki, onlar bəzi patogenlərə ilk növbədə yırtıcı növləri vasitəsilə məruz qalırlar.
"Beləliklə, qütb ayıları üçün patogen təsirində dəyişikliklər kimi gördüyümüz şey, digər növlərin də yaşadığı dəyişikliklərin göstəricisidir".

Mənbə: BBC news
Sevinc Zeynalova