Texnologiyaya sərf olunan vaxtın artması narahatlıq və depressiyanı artır

Bölmə: Maraqlı › ,
Tarix: 13:38 27.06.2024

Yay tətilinin başlaması ilə uşaqların rəqəmsal ekrandan istifadə müddəti artarkən, Uşaq Nevrologiyası Mütəxəssisi Dos. Dr. Tuğçe Aksu Uzunhan məhdud istifadənin əhəmiyyətini vurğulayır. Həddindən artıq ekran vaxtının uşaqlarda xüsusilə diqqət, yaddaş və dil sahələrində bilişsel inkişafı poza biləcəyini bildirən Uzunhan xəbərdarlıq edir: “Araşdırmalar yatmazdan əvvəl texnologiyadan istifadənin yuxunun keyfiyyət və kəmiyyətinə təsir edərək mənfi sağlamlıq nəticələrinə səbəb ola biləcəyini göstərdi. Texnologiya ilə keçirdikləri vaxt artdıqca gənclərdə narahatlıq və depressiya səviyyələri də artır".

 

Uşaq Sağlamlığı və Xəstəlikləri Fundamental elm sahəsi Müəllim, Uşaq Nevrologiyası Mütəxəssisi Dos. Dr. Tuğçe Aksu Uzunhan rəqəmsal ekran istifadəsinin uşaqlara təsirlərini qiymətləndirdi. Valideynlərin üzərinə mühüm vəzifələr düşdüyünü deyən Uzunhan ekrandan istifadə ilə bağlı dəqiq sərhədlər yaratmağı, sağlam vərdişlərin inkişaf etdirilməsi üçün nümunə göstərməyi, aktiv oyun və oxumağı təşviq etməyi tövsiyə edib.

 

Fərqli sahələrdə texnologiyadan istifadənin genişlənməsi ilə uşaqların ekran qarşısında daha çox vaxt keçirdiklərini ifadə edən Dos. Dr. Uzunhan "Rəqəmsal cihazların əlçatanlığı və cəlbedici məzmunun bolluğu uşaqlar arasında ekran vaxtının əhəmiyyətli dərəcədə artmasına səbəb oldu" dedi. 

 

UŞAQLARI TEXNOLOGİYAYA YAXINLAŞDIRAN FAKTORLAR VAR

 

Uşaqları texnologiya və rəqəmsal ekranlardan istifadə etməyə təşviq edən bəzi amillərin olduğunu vurğulayan Dos. Dr. Uzunhan uşaqların texnologiyaya qarşı davranışına təsir edən müxtəlif amilləri aşağıdakı kimi sıraladı:

 

Ani həzz:

 

Texnologiya; oyunlar sosial media və ya axın platformaları vasitəsilə ani mükafatlar və məmnunluq təmin edir. Bu dərhal geribildirim uşaqlar üçün güclü bir cazibə yarada bilər ki, bu da onların ayrılmasını çətinləşdirir.

 

Həmyaşıd təzyiqi:

 

Bir çox uşaqlar texnologiyadan həddindən artıq istifadə etmək məcburiyyətində qalırlar, çünki həmyaşıdları bunu edir. Ən son tendensiyaları və ya onlayn sosial əlaqələri əldən vermək qorxusu böyük ola bilər.

 

Təhsil tələbləri:

 

Texnologiyanın təhsilə inteqrasiyası ilə uşaqlar tez-tez ekran vaxtını tələb edən ev tapşırıqlarına sahib olurlar. Bu, maarifləndirici və əyləncəli ekran istifadəsi arasındakı xətti bulandırır.

 

Valideynlərin təsiri:

 

Valideynlər də tez-tez rəqəmsal mühitə qərq olurlar. Uşaqlar valideynlərinin davranışlarını təqlid etməyə meyllidirlər ki, bu da ailə daxilində həddindən artıq uzun ekran vaxtına səbəb ola bilər.

 

Həddindən artıq EKRAN VAXTı BEYNƏ NECƏ TƏSİR EDİR?

 

Texnologiyanın və rəqəmsal ekrandan istifadənin gənc beyinlərə təsirlərinə toxunan Uzunhan, “Həddindən artıq ekran vaxtı uşaqlarda xüsusilə diqqət, yaddaş və dil sahələrində idrak inkişafını poza bilər. Araşdırmalar göstərib ki, yatmazdan əvvəl texnologiyadan istifadə yuxunun keyfiyyətinə və kəmiyyətinə təsir edərək mənfi sağlamlıq nəticələrinə səbəb ola bilər. Texnologiya ilə sərf olunan vaxt artdıqca gənclərdə narahatlıq və depressiya səviyyələri də artır" deyə xəbərdarlıq edib.

 

Həddindən artıq ekran vaxtının təkcə beyin sağlamlığına deyil, digər sağlamlıq problemlərinə də yol aça biləcəyini ifadə edən Uzunhan, “Piylənmə, pis duruş, göz sağlamlığına mənfi təsirlərin başqa nəticələridir. Hər zaman texnologiyaya məhdudiyyətsiz çıxışı olan uşaqlar heç vaxt fərq yaradan oyunları oynamaq istəməzlər. Oyunlar təxəyyülün inkişafına şərait yaratmaqla zehni inkişafa töhfə verir" dedi.

 

AİLƏLƏRİN ƏHƏMİYYƏTLİ VƏZİFƏLƏRİ VAR

 

“Texnologiyanın öyrənmə və əyləncə üçün dəyərli bir vasitə olmasına baxmayaraq, ekranda həddindən artıq vaxtın gənc beyinlər üçün zərərli ola biləcəyi” xəbərdarlığı edən Uzunhan, “Valideynlər uşaqların problemlərinin öhdəsindən gəlmək üçün təchiz edilmiş hərtərəfli şəxsiyyət kimi böyümələrini təmin etməlidirlər" dedi.

 

Texnologiyadan istifadənin məhdudlaşdırılması ilə bağlı valideynlərə tövsiyələr verən Uzunhan, təkliflərini belə sıraladı:

 

Sərhədlər yaradın:

 

Ekrandan istifadə ilə bağlı aydın məhdudiyyətlər yaradın, vacib olan qərarlı olmaq və çox tez təslim olmamaqdır. Heç vaxt ekran vaxtını mükafat olaraq istifadə etməyin. Ekran vaxtı şərti sevgi vasitəsi olmamalıdır.

 

Sağlam vərdişlərə nümunə olun:

 

Valideyn olaraq sağlam ekran vaxtı vərdişlərini mənimsəyin və ekrandan kənar fəaliyyətləri birlikdə edin. Gəzinti, oyun meydançaları və birlikdə ev işləri görmək kimi alternativlər faydalıdır. Övladınızın gözləməyi tələb edən vəziyyətlərdə telefonlarından istifadə etmək əvəzinə kitabların kefli dünyasına dalması üçün hər zaman yanınızda sevəcəyi kitablar olsun.

 

Aktiv oyunu təşviq edin:

 

Uşağınızı həmişə fiziki fəaliyyətə və ya oyuna cəlb edin ki, bu da onları düşünməyə və fərq yaratmağa çağırır. Onları idman, rəqs klubları, incəsənət dərnəkləri, alət çalmaq kimi fəaliyyətlərdə iştirak etmələrini təmin edin.

 

Oxumağa təşviq edin:

 

Oxumaq, uşağınızın idrak bacarıqlarını və öyrənmək istəyini artıra bilən, ekransız vacib bir fəaliyyətdir.

 

Mənbə: Haber Türk

Tərcümə etdi: Aysel Ağakərimova