Ayda kəşf edilən mağara insanların məskunlaşması üçün əlverişli şərait yarada bilər

Bölmə: Araşdırma › ,
Tarix: 16:06 18.07.2024

Alimlər ilk dəfə Ayın səthində mağara aşkar ediblər.

 

100 metr dərinlikdəki bu çuxurun Ayda daimi baza üçün uyğun şərait yarada biləcəyi qiymətləndirilir.

 

Tədqiqatçıların fikrincə, Ayın “tədqiq edilməmiş bölgələrində” yüzlərlə oxşar mağaranın olması ehtimalı var.

 

Ölkələr Ayda daimi insan varlığı yaratmaq üçün yarışır. Bununla belə, astronavtları radiasiyadan, ekstremal temperaturdan və kosmik şəraitdən qorumaq çətin məsələdir.

 

Kosmosa çıxan ilk britaniyalı astronavt Helen Şarman BBC-yə danışaraq, yeni kəşf edilən mağaranın baza qurmaq üçün yaxşı bir yer ola biləcəyini və insanların 20-30 il ərzində Aydakı çuxurlarda yaşamasının mümkün olduğunu söylədi.

 

Lakin Şarmanın sözlərinə görə, bu çuxur “çox dərindir” və astronavtlar buradakı bazaya çatmaq üçün xüsusi avadanlıqdan istifadə etməli ola bilərlər. Sırt çantası raketləri və ya bir növ lift hiylə edə bilər.

 

İtaliyanın Trento Universitetindən Lorenzo Bruzzone və Leonardo Karrer radardan istifadə edərək bu mağaranı kəşf ediblər. Mağara Mare Tranquillitatis adlanan düzənlikdə yerləşir.

“Sükut dənizi” olaraq bilinən bu düzənlik Yerdən çılpaq gözlə görülə bilər və bəşəriyyətin başqa bir planetdə ziyarət etdiyi ilk nöqtə kimi vacibdir.

Mağaranın döşəməsinin göründüyündən daha geniş ola biləcəyi düşünülür.

 

Bu çuxur milyonlarla və ya milyardlarla il əvvəl lavanın Ayın səthinə axması və qaya üzərindən tunel əmələ gəlməsi zamanı yaranıb.

 

Prof. Carrer, bu mağaraya ən çox bənzəyən quruluşun İspaniyanın Lanzarote şəhərindəki vulkanik mağaralar olduğunu və tədqiqatçıların bu bölgəni də araşdırdıqlarını qeyd etdi.

 

Prof. "Həqiqətən həyəcan vericidir. Bu kəşfi edəndə və fotolara baxanda başa düşürsən ki, bəşər tarixində bunu görən ilk insan sənsən", - Karrer bildirib.

 

Tədqiqatçılar mağaranın ölçüsünü başa düşdükdən sonra bunun baza qurmaq üçün yaxşı bir yer ola biləcəyini də başa düşdülər.

Carrer, "Axı, yer üzündəki həyat da mağaralarda başlayıb. Aydakı mağaralarda da insanların sağ qalması məntiqlidir" deyir.

 

Mağara tam tədqiq edilməyib, lakin tədqiqatçılar onun xəritəsini çəkmək üçün radar, kameralar və robotlardan istifadə oluna biləcəyini düşünürlər.

Alimlər təxminən 50 il əvvəl Ayın səthində belə mağaraların ola biləcəyini başa düşdülər. 2010-cu ildə Lunar Reconnaissance Orbiter adlı kosmik gəminin kamerası mağara girişləri ola biləcək çuxurların şəklini çəkməyi bacardı.

 

O zaman bu mağaraların nə qədər dərin olduğu və ya onların çökmə ehtimalı haqqında çox az şey məlum idi.

 

Prof. Bruzzone və Prof. Carrerin işi ilə bu suallara daha aydın cavablar verilə bilər.

Avropa Kosmik Agentliyindən Françesko Sauro deyir: "Bizim səthin çox yaxşı şəkilləri var, biz Apollonun endiyi ərazini görə bilirik, lakin səthin altında nə olduğunu bilmirik. Bizim kəşf etmək üçün gözəl imkanımız var".

 

O əlavə edir ki, bu tədqiqat gələcəkdə Marsın səthindəki mağaraları anlamaqda qabaqcıl ola bilər. Üstəlik, bu tədqiqatlar Marsda həyat izlərinin tədqiqi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edə bilər.

 

Ayda kəşf edilən mağara insanların burada məskunlaşmasına kömək etməklə yanaşı, Ayın tarixini və keçdiyi mərhələləri daha yaxşı başa düşmək üçün də faydalı ola bilər. Çünki mağaradakı qayalar kosmos şəraitindən daha az təsirləndiyi üçün milyardlarla illik geoloji qeydləri saxlamaq potensialına malikdir.

 

Tədqiqat Nature Astronomy jurnalında dərc olunub.

 

Aysel Ağakərimova