İlaxır Çərşənbə – Novruzun son nəfəsi

Bölmə: Sosial › ,
Tarix: 13:48 18.03.2025

İlaxır Çərşənbə – Novruz bayramının sonuncu çərşənbəsidir. Bu gün sanki təbiət öz son nəfəsini toplayıb yeni bir başlanğıca – bahara və yenidən doğuluşun sevincli çağırışına hazırlaşır. İnsanlar bu günü coşqu ilə qeyd edirlər, çünki İlaxır Çərşənbə təkcə bir gün deyil, əsrlərə dayanan ənənələrin daşıyıcısıdır.

 

Xalq inanclarına görə, İlaxır Çərşənbə dörd ünsürün – su, od, yel və torpağın tamamlanmasını bildirir. Hər bir çərşənbə bu ünsürlərdən birinə həsr olunur və İlaxır Çərşənbə torpaq çərşənbəsi hesab edilir. Torpaq oyanmadan baharın gəlişi mümkün deyil. Bu gün torpaq isinir, çiçəklər cücərməyə, ağaclar tumurcuqlamağa başlayır. 

Bu çərşənbənin digər çərşənbələrdən fərqli bir xüsusiyyəti də var: o, keçmişin yükündən qurtulmağın, yeni ilə ruhən və mənən təmizlənərək qədəm qoymağın simvoludur. İnsanlar bu gün küsülüləri barışdırar, ata-baba ruhunu anmaq üçün qəbiristanlığa gedər, dualar edər və süfrələrini bolluqla bəzəyər.

 

Azərbaycan xalqı arasında belə bir inanc mövcuddur ki, İlaxır Çərşənbədə dörd ünsür də bir araya gəlir və sanki kainat bir anlıq nəfəsini tutub baharın doğuluşunu gözləyir. Bu gecə sehrlidir – suya baxıb gələcəyi görmək, odun üstündən atılaraq günahlardan təmizlənmək, küləyin bütün pislikləri aparması və torpağın yenidən həyat bəxş etməsi inancı mövcuddur.

Qədim inanclara görə, bu gecə evlərin bacalarından mələklər keçir və hər kəsin niyyətinə nəzər salır. Kim ürəkdən arzu edirsə, o arzu yerinə yetir. Ənənəvi olaraq qız-gəlinlər yuxuya gedərkən bir dilək tutar və inanırdılar ki, bu gecə gördükləri yuxu onların gələcəyindən xəbər verəcək.

 

İlaxır Çərşənbənin əsas mərasimlərindən biri tonqal qalamaqdır. İnsanlar bu tonqalın üstündən atılaraq "Ağırlığım, uğurluğum odda yansın!" deyirlər. Bu, bütün pisliklərdən, bəd nəzərdən və uğursuzluqdan qurtulmaq mənasını verir.

 

Bundan başqa, axır çərşənbədə su və qapı falına baxmaq, bayatılar söyləmək, xonça bəzəmək kimi gözəl adətlər də var. Qızlar axşam su üstünə gedərək niyyət tutar, qapı pusaraq eşitdikləri ilk sözə görə gələcəklərini yozardılar.

 

Evdə isə süfrəyə mütləq Novruzun rəmzləri – səməni, şam, şirniyyat və müxtəlif nemətlər qoyulmalıdır. İlaxır Çərşənbənin süfrəsi nə qədər bol olarsa, ilin o qədər bərəkətli keçəcəyinə inanılır.

 

İlaxır Çərşənbə həm ilin sonuna işarədir, həm də yeni günün, baharın və həyatın başlanğıcını müjdələyir. O, insanlara ümid aşılayır, keçmişi geridə qoyub, yeni başlanğıclara addım atmaq üçün bir şans verir.

 

Bu gecə tonqalların alovu göyə qalxır, küləklər qışın son nəfəsini də özü ilə aparır və torpaq isiniş taparaq yazı qarşılamağa hazırlaşır. İnsanlar isə ən böyük arzularını diləyir və bilir ki, bahar öz sehrini yenidən dünyaya gətirəcək.

 

İlaxır Çərşənbəniz mübarək!

 

Nigar Həsənzadə