DAHİ RƏHBƏR, YOXSA MƏŞHUR OĞRU

Bölmə: Maraqlı › ,
Tarix: 23:23 06.07.2025

İosif Vissarionoviç Cuqaşvili (Stalin). Sovet hökumətini quran və 31 il ona başçılıq edən “dünyanın ən qanlı dikta-torlarından, tarixdə Türklərin ən qəddar düşmənlərindən biri”.
1924-cü ildən (əslində 1922-ci ilin əvvəllərindən Lenin ağır xəstə olduğu üçün Sovet hökumətini Stalin idarə edirdi) 1953-cü ilə qədər “millət atası” deyə şərəfinə yüzlərlə əsərlər həsr etdiyimiz, mahnılar bəstələdiyimiz, “ətəyində namaz qılmağa hazır olduğumuz”, bu “müqəddəs babamız” Stalin əslində nə dahi olub, nə də rəhbər. Sən demə o, məşhur oğru dəstəsinə rəhbərlik edən bir oğru başçısı imiş. İllər sonra yüzlərlə arxiv sənədləri, tədqiqat əsərləri, xatirələr sübut etdi ki, gənc yaşlarından oğuruluqla məşğul olan Stalin sonralar “Koba” adı ilə bu aləmdə “məşhur”laşıb. (“Koba gürcülərdə tanınan “məşhur” oğru və quldur dəstəsinin başcısı olub). “Koba” oğru, quldur kimi də ilk zərbəni azərbaycanlılara vurub. Bu haqda görkəmli tədqiqatçı-yazar Qılman İlkin yazırdı: “milyonçu Musa Nağıyevi iki dəfə oğurlayıblar. Nağıyevi ikinci dəfə oğurlayanlar Stalinin adamları idi. Partiya xəzinəsi boşaldığı üçün bolşeviklər belə bir tədbirə əl atmışdılar”.

İllər sonra M.Ə.Rəsulzadə “Stalinlə ixtilal xatirələri” kitabında məsələni belə açıqlayırdı: “Bakının məşhur milyonerlərindən Musa Nağı bir aralıq tutulmuş, verdiyi böyük miqdarda nicat puluna müqabil hürriyyətinə qovuşmuşdu. Hali-fəaliyyətdə bulunan bu quldur dəstələri arasında bolşevik partiyası hesabına çalışan bir dəstənin də mövcudiyyətindən bəhs olunurdu. Bu çetənin başında isə şəxsən Kobanın (yəni Stalin) bulunduğu sonralar bilinmişdi”.

Dişində “şirə qalan” Kobanın Bakıda ikinci oğurluğu “Nobel qardaşları” firması olur. “Bolşevik partiyasının qolu ilə adı çəkilən firmanın neft alan şöbəsinə bir məktub gəlir. Məktub 50000 rublənin müəyyən gün və saatda gələcək yoldaşlara təslim edilmək üzrə hazırlanmasını tələb edirdi. Firmanın müdirləri H.M.-yevi çağırır və ondan təyin olunan saatda terroristlərlə qarşılanmasını xahiş edir. H.M. bir neçə qoçu ilə birlikdə gözləyir. Təyin olunan saatda iki yoldaşı ilə Koba, yəni Stalin peyda olur. Qorxu təlqin edən sərt bir baxışla H.M-nı süzən Koba ona ismi ilə xitab edərək qandırıcı bir ifadə ilə: “biz adi bir oğru-quldur deyilik. Kapitalizmə qarşı vuruşan bir işçi partiyasıyıq” deyərək pulları alaraq gedirlər”.

Bu “işçi partiya”nın “bünövrəsi” oğurluqla, quldurluqla qoyulduğu üçün elə sonuna kimi də belə davam etdi. Əslində sovet dövründə təkcə Stalin “baba”mız oğru, quldur olmayıb. Azərbaycanda onun “sağ əli” olan “1920-ci ilin payızında Azərbaycan diviziyasının komissarı və 25 yaşında ÇEKA-nın (Azərbaycan SSR Fövqəladə Komissiyasının) sədri təyin olunan, 1933-cü ilin aprelindən 1953-cü ilin yayına kimi Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin I katibi (“Yarım Allahı”) olan Mir Cəfər Bağırov da elə bu yolun yolçusu imiş. Bu haqda Həmidə xanım Cavanşirin (Məmmədquluzadə) “Xatirələrim”dən aydın olur ki, “1918-1920-ci illərdə Mircəfər Qarabağ da ad çıxarmış bir neçə ünlü quldur dəstəsindən birinə başçılıq edir, yol kəsir, karvan soyur, adam öldürürdü. Aradan illər ötdü... Bir quldur, yolkəsən gəlib Azərbaycan Sovet Respublikasının başçısı təyin edildi”. (M.C.Bağırovun Qarabağdakı quldurluq fəaliyyəti haqqında “Bolşevizim fədaisi” və ya quldurbaşı” sərlövhəli məqalədə geniş bəhs edilib).

Qayıdaq uzun illər ədəbiyyatımızda, tariximizdə, poeziyamızda, musiqimizdə “qəhramanlıq mücəssəməsinə çevrilən”, “çirkli keçmişindən doğan natamamlıq kompleksini ört-basdır etmək üçün qəhraman obrazı yaradılan” Stalin “baba”mızın Bakıya ilk gəlişinə. Sənədlərə əsaslansaq İ.V.Stalin Bakıya ilk dəfə 1904-cü ildə Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyasının göstərişilə gəlib. Məqsəd “burada olan fəal siyasətçiləri və təşkilatları öz tərəflərinə çəkmək olub”. Stalin M.Ə.Rəsulzadə ilə də ilk dəfə bu gəlişində tanış olub. M.Ə.Rəsulzadə ilk görüşü belə xatırlayırdı: “Bakı ətrafında yerləşən Balaxanı neft mədənləri tərəfdə bir zavodun fəhlələrinə məxsus evlərdən birində olduqca bəsit bir otaqdan qarşımıza arıq, ortadan bir az hündür boylu bir şəxs çıxdı. Sadə geyimli bu zatın çopur-çopur olan üzünə diqqət etdim. Ciddi bir halda gülümsəyirdi. Bizi təbii və sərbəst bir əda ilə qarşıladı. Rusca danışığında gürcü ləhcəsi qüvvətli hiss olunurdu. Təbii xoş-beşdən sonra söhbət siyasi və sosial məsələlər üstünə keçdi”.

Bir ayağı Moskvada, bir ayağı Bakıda olan Stalin (Bakı milyonçuları onun üçün yağlı tikə idi) növbəti gəlişində Moskvaya əli dolu qayıda bilmir. “1908-ci ilin martın 25-də Stalin Bakıda həbs edilir, Bayıl həbsxanasına salınır. Stalini Voloqda quberniyasının Solviçeqodsk şəhərinə sürgün etmək qərara alınır”.

Onu həbsxanadan qaçırmaq istəyən “partiya daşları”, “partiya kassasında pul olmadığı üçün” naəlac qalırlar. Belə bir vaxtda M.Ə.Rəsulzadənin rəhbərlik etdiyi “Nicat” cəmiyyəti işə qarışır. Sonralar M.Ə.Rəsulzadə yazırdı: “Bizim hissəmizə düşəcək gəlir hesabına yoldaş Kobanın (yəni Stalinin) qaçırılmasını finansə etmək üzrə 200 rublə istəmişdilər”.

Deyilənlərə görə Stalin dəfələrlə M.Ə.Rəsulzadənin evində qonaq olub və Rəsulzadə onu “çar polisindən gizlədərək Novxanı kəndinin məscidində saxlayıb”. Amma sonra Stalin kəsilən bu “çörəyin xatirinə” M.Ə.Rəsulzadəni həbsdən azad edib ölkədən çıxmasına şərait yaratsa da onun ailəsini, nəsl-nəcabətini məhv edərək, yer üzündən silir. Məncə bir oğru, quldur başcısından “kişilik” gözləmək sadəlövlük olardı.