Media savadlılığı niyə bu qədər aktualdır?

Bölmə: Sosial › ,
Tarix: 18:31 03.04.2024

Texnologiyanın inkişafı ilə media həyatımızın hər sahəsində qarşılaşdığımız və bu gün demək olar ki, iç-içə yaşadığımız bir vasitədir. İnsanların ünsiyyətindən tutmuş bir-birimizə demək olar ki, hər anımızı, hiss və düşüncələrimizi paylaşdığımız yerdir.

 

Bəs media savadlılığı nədir? Günümüzdə media savadlılığının məqsədləri nələrdir?

 

Ağlımıza ilk gələn televiziya, radio, qəzet və internet olsa da, media əslində həyatımızın bir parçasıdır. Oxuduğumuz kitabdan, kompüter oyunundan, çeynədiyimiz saqqıza kağızı belə mediadır. Bütün bu alətlər və məzmunlar bizi məlumatlandırır və əyləndirir. Eyni zamanda, bizi inandırmaq üçün audio, vizual və yazılı elementlərin birləşməsindən istifadə edirlər. Bütün kütləvi informasiya vasitələri ilə verilən mesajları başa düşmək, dəyərləndirmək və çatdırmaq bacarığına “Media Savadlılığı” deyirik.

 

Media savadlılığı medianı təhlil etmək və şərh etmək və mesajları izləyiciyə düzgün çatdırmaq bacarığına töhfə verir. Bu, insanlara ünsiyyət vasitələrinə daxil olmaq və bu alətlər tərəfindən verilən mesajları düzgün qəbul etmək bacarığını təmin etmək məqsədi daşıyır. Bu, insanlara real dünya ilə media dünyası arasında fərq qoymağa imkan verir. İnsanlar bir-biri ilə ünsiyyətdə öz hisslərini, düşüncələrini, fikirlərini müxtəlif üsullarla bir-birinə çatdırırlar. Medianın həyatımızın hər sahəsinə daxil olması ilə fərdlər bu vasitələr vasitəsilə media kommunikasiya ötürmələri etməyə başlayıblar. Lakin zaman keçdikcə insanlar bu alətlərə aludə olublar. Zaman keçdikcə media sosial həyatımızın mərkəzinə çevrilib. Sosial media həyatımıza xəbərlər, məlumat ötürülməsi, əyləncə, mədəni anlayışlar, moda, alış-veriş və bir çox başqa sahələrdə daxil olub. İnternetin gətirdiyi rəqəmsal transformasiya artan resurslarla rəqəmsal savadlılıq və media savadlılığı anlayışlarını ön plana çıxarıb. Təbii ki, müsbət cəhətləri ilə yanaşı, bir çox mənfi cəhətləri də özü ilə gətirdi. Hamını böyükləri, xüsusilə uşaqları və gəncləri neqativlərdən qorumaq üçün sosial mediadan düzgün və effektiv istifadə anlayışı ortaya çıxıb.

Media Savadlılığının Məqsədləri nələrdir? 

Media savadlılığının məqsədləri sosial media ilə yaranan dünyanın real olmaya biləcəyini izah etmək və medianın verdiyi mesajların düzgün oxunub şərh edilməsini təmin etməkdir. Medianı düzgün oxuyan və təhlil edən, gələn mesajlara məntiqlə baxan, onları tənqid edən fərdlər yetişdirmək məqsədi daşıyır. Kütləvi informasiya vasitələrinə daxil olan mesajların məzmununu düzgün qavramaq və sorğulamaq, real və virtual dünyanı ayırd etmək məqsədi daşıyır. Media savadlılığı informasiyanın düzgün istifadə edilməməsi, insanlara ötürülməsi və insanlara zərər vurması nəticəsində yarana biləcək problemləri azaltmaq üçün yaradılmışdır. İnkişaf edən texnologiya və kütləvi informasiya vasitələrinin geniş yayılması ilə insanlar rəqəmsal mediadan və sosial mediadan çox istifadə etməyə başlayıblar. Böyüklər tərəfindən tez-tez ünsiyyət vasitələrindən istifadə etməklə yanaşı, onlar gənclərə və hətta çox kiçik uşaqlara da çatmışdır. Lakin çox faydalı tərəflərinə baxmayaraq, bədxah insanlar tərəfindən də pis məqsədlər üçün istifadə edilir. Bu işdə məqsəd medianı düzgün oxuyan, şərh edən, tənqid edən insanlar yetişdirmək, xüsusilə uşaqlarımızı, gənclərimizi qorumaqdır. Fərdlər, xüsusən də uşaqlar media savadlılığı haqqında nə qədər çox məlumata malik olsalar, gördükləri mesajları oxumaq, anlamaq və tənqid etmək bir o qədər asan olacaq. Bu sayədə mümkün olan neqativ halların qarşısının alınması hədəflənir. 

Media savadlılığı: İnsanların medianı düzgün oxumasını təmin etmək və onların sosial həyatda daha fəal və şüurlu olmasına töhfə vermək. Verilən mesajları düzgün qəbul etmək üçün lazımi avadanlıq əldə etmək imkanı verir. Bu istiqamətdə bəzi addımlar aşağıdakılardır:

• Sosial media vasitələri və televiziya qarşısında keçirdiyiniz vaxtın fərqində olmaq.

• Mediada verilən mesajları düzgün qəbul etmək.

• Verilən mesajı məntiqi süzgəcdən keçirmək, düzgün oxumaq.

• Bütün media alətlərinə qarşı tənqidi perspektiv əldə etmək.

• Kütləvi informasiya vasitələrinin yaratdığı iqtisadi, siyasi və sosial təsirləri anlamaq.

• İnternet, video, kino, reklam və televiziya vasitəsilə ötürülən mesajları məntiqlə dəyərləndirmək və

düzgün qiymətləndirmək.

• Sosial həyatda daha təsirli və şüurlu iştirak etmək bacarığı əldə etmək.

Media savadının nə etdiyini ümumiləşdirmək üçün: Medianı düzgün başa düşmək, düzgün şərh

etmək və düzgün qiymətləndirməklə yanaşı, həyatı nizama salmaq baxımından da mühüm yer tutur.

Həyatımızın çox hissəsini texnoloji cihazların qarşısında keçiririk. Axtardığımız şey heç bir səy

göstərmədən barmağımızın ucunda bizə çatır. Buna görə də inkişafın və yeniliyin açarı oxumaqdan və

istehsal etməkdən gəlir. 

 

Əliyev Murad