Şimal işıqlarının arxasındakı həqiqət: təbii möcüzə və ya təhlükə?
Bölmə: Maraqlı ›
,
Tarix: 22:08 23.08.2024
Aurora Borealis və ya Şimal İşıqları, minlərlə ildir bəşəriyyəti heyran edən gecə səmasında parlayan işıqların möhtəşəm nümayişidir. Şimal işıqları bütün dünyada görünsə də, 2024-cü ildə son illərlə müqayisədə daha çox ölkədə müşahidə edilib. Bəs Şimal İşıqları necə əmələ gəlir? Və onları necə görmək olar?
ŞİMAL İŞIQLARI NƏDİR?
Şimal işıqları - və ya Aurora Borealis - gecə səmasında parlaq, fırlanan işıq pərdələri kimi görünür və onların rəngləri yaşıldan çəhrayıya,qırmızıya qədər dəyişir.
Cənub işıqları (Aurora Australis) Cənub qütbünə yaxın enliklərdə görünür.
Auroranın ən aşağı nöqtəsi adətən Yer səthindən 80 kilometr yüksəklikdədir. Onun ən yüksək nöqtəsi Yer səthindən 800 kilometr hündürlükdə ola bilər.
ŞİMAL İŞIQLARI NECƏ FƏAL EDİR?
Şimal və Cənub İşıqları Günəşdən gələn yüklü hissəciklər Yer atmosferindəki qazlara dəydikdə baş verir.
Ən təsirli auroralar Günəşin "tac kütləsinin atılması" adlanan çox böyük hissəcik buludları yayması zamanı baş verir.
Qrinviçdəki Kral Rəsədxanasından Dr Affelia Wibisono, "Bunu Günəşin böyük bir asqırması kimi təsəvvür edin. O, bir milyon tona qədər yüklü hissəcikləri ehtiva edə bilər" dedi.
Şimal işıqları 2024-cü ildə dünyanın bir çox ölkəsində görünəcək.
Birmingem Universitetinin kosmos mühitləri üzrə professoru Sean Elvidge-in sözlərinə görə, bu, 2003-cü ildən bəri baş verən ən böyük geomaqnit qasırğası ilə bağlıdır.
2024-cü il fırtınası o qədər güclü idi ki, gecə səmasını işıqlandırmaqdan əlavə, bütün dünyada peyklərə və elektrik şəbəkələrinə də təsir etdi.
NİYƏ ŞİMAL İŞIQLARI MÜXTƏLİF RƏNGLƏRDƏ GƏLİR?
Müxtəlif qazlar enerji verildikdə fərqli rənglər əmələ gətirir.
Yer atmosferində ən çox yayılmış iki qaz azot və oksigendir. Oksigen atomları yaşıl rəngdə parlayır - Şimal İşıqlarında ən çox görülən rəngdir.
Azot atomları bənövşəyi, mavi və çəhrayı rənglər buraxır. Bu rənglər daha az görünür, çünki azot atomları oksigen atomlarına nisbətən daha çətindir.
Yalnız həqiqətən böyük günəş hissəciklərinin atılması bu cür görüntü yaradır.
ŞİMAL İŞIQLARINI HARADA GÖRMƏK OLAR?
Şimal işıqları ən çox Şimal qütbünə yaxın bölgələrdə, məsələn Skandinaviya, Qrenlandiya, Alyaska, Kanada və Rusiyada müşahidə olunur.
ŞİMAL İŞIQLARINI GÖRMƏK ÜÇÜN ƏN YAXŞI AY HANSIDIR?
Bərabərlik dövrlərində (mart-aprel və sentyabr-oktyabr) daha çox Şimal İşıqları nümayişi olur, çünki bu dövrlərdə daha çox maqnit qasırğası olur.
Cənub İşıqları Şimal İşıqları kimi ümumidir və adətən Antarktidanın hər yerində görünür.
Bununla belə, nisbətən az sayda insan Cənub qütbünə yaxın enliklərdə yaşadığı üçün Şimal İşıqları kimi tanınmır.
NİYƏ "AURORA BOREALIS" KİMİ TANINIR?
Şimal işıqlarının elmi adı olan Aurora Borealis, adını Roma şəfəq ilahəsi Aurora və şimal küləyinin Yunan tanrısı Boreasdan götürür.
Cənub İşıqlarının elmi adı, cənub küləyinin Yunan tanrısı Austerdən ilhamlanan Aurora Australisdir.
ŞİMAL İŞIQLARI NƏ ZAMAN GÖRÜNƏCƏK?
Şimal işıqları ən yaxşı gecə və səma aydın olanda görünür.
Kosmosdakı havanı proqnozlaşdırmaq üçün süni intellektdən istifadə edən Northumbria Universitetinin tədqiqatçısı Endi Smitin sözlərinə görə, “Ən parlaq auroralar ümumiyyətlə yerli vaxtla 23:00 ilə gecə yarısı arasında görünür”.
Qeyd edək ki, bunlar foto və videolarda olduğu kimi çılpaq gözlə görünməyəcək.
Peşəkar fotoqraflar tez-tez daha çox işıq daxil etmək və şouların daha möhtəşəm görünməsi üçün kameralarını tənzimləyirlər.
Mənbə: NTV Haber
Zeynəb Mustafazadə
