GENERAL YOXSA “ÖZÜNƏMƏXSUS” CƏZA ÜSULLARI OLAN QULDUR

Bölmə: Maraqlı › ,
Tarix: 20:51 10.07.2025

Bolşeviklər Azərbaycanda hakimiyyəti silah gücünə devirdiklərinin birinci günündən ölkədə bütün rəhbər vəzifələrə qeyri millətlərin nümayəndələrini təyin etdilər. Onların arasında ruslar, ermənilər və yəhudilər üstünlük təşkil edirdi. “Lenin-Stalin siyasətini həyata kecirən, Azərbaycanda Şura hökumətini quran bu “rəhbər”lərin böyük əksəriyyəti Azərbaycana və azərbaycanlılara nifrəti olan “kadr”lar idi. (Məsələn, Azərbaycan K (b) P MK-nin I katibi olan Sergey Mironoviç Kirov, “Azərneft”in ilk rəisi Aleksandır Pavloviç Serebrovski, Fövqəladə Komissiyanın (ÇK) ilk sədri Semyon Andreyeviç Pankratov və onlarla, yüzlərlə başqalarının adlarını çəkmək olar).

Xüsusən də 1920-ci ilin aprel işğalından sonra adı dəyişdirilib Fövqəladə Komissiya (ÇK), daha sonra Daxili İşlər Xalq Komisarlığı (NKVD) nəhayət Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi (KQB) adlandırılan, xalqının təhlükəsizliyini “təmin” edən bu “idarə”nin, (əslində qançanağının) 1950-ci ilin sonlarına kimi Azərbaycana və azərbaycanlılara yaşatdığı ağrılar, acılar əsrlər belə gəlib keçsə yaddan çıxmayacaq. Odur ki, bu “təhlükə”siz orqan xalqın yaddaşına qorxunc, dəhşətli “ölüm kabus”unu xatırladan qançanağı kimi hopdu...

Əsasən də 1930-1950-ci illərdə azərbaycanlıları “dən kimi üyüdən” bu qançanağına “rəhbər”lik edənlərin əksəriyyəti milliyyətcə ruslar olub. Onlardan biri də “1939-cu ilin fevralından, 1953-cü ilin avqustuna kimi Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinə rəhbərlik edən” Stepan Federoviç Yemelyanov idi. “Yemelyanov azərbaycanlıları heç sevməzdi. Azərbaycanlılara pislik etməkdən sanki zövq alardı, minlərlə azərbaycanlı ziyalısını həbsə məhkum edərək, ya sorğusuz-sualsız güllələdər, ya da Uzaq Sibrə sürgün edərdi”.

S.F.Yemelyanov təsadüfən bu böyük vəzifəyə qoyulmayıb. Əslində Mərkəzdən qançanağına göndərilənlərin hər biri “antiazərbaycan” ruhunda “köklənən kadr”lar (elə öz millətimizdən olanlar da. Məsələn, Baba Əliyev, Mir Cəfər Bağırov və başqaları) idi. Çoxunun, o cümlədən Yemelyanovun mükəmməl təhsili də yox idi.

“1902-ci ildə Tatarıstan Respublikasının Takaniş rayonunun Taşliyar kəndində anadan olan Stepan milliyyətcə rus olub. 1915-ci ildə adi kənd məktəbin də təhsilini başa vuran Stepan “1919-23-cü illərdə texniki peşə məktəbində təhsilini davam etdirir”. 1925-ci ildə Bakıya gəlir və “Azneft”in oksigen-karbit zavodunda işə girir. Çəmi üç il sonra “Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Xalq Komissarlığının məhkəməsində işə başlayan S.F.Yemelyanov az vaxta Bakı Birləşmiş Məhkəməsin də xalq hakimi vəzifəsinə “ucalır”. Həm qəribə, həm də maraqlıdır. Heç bir hüquq təhsili olmayan Stepan xalq hakimi (!) işləyir. “1931-36-cı illərdə Bakı Sənaye İnstitutunda “təhsil alan” “xalq hakim”i birbaşa Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizlik Nazirliyinə işə dəvət alır. Üç il burada çalışan S.F.Yemelyanov birbaşa Mərkəzin “xeyir-duası” ilə “1939-cu ilin fevralından olur Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizliyi Naziri”.

Hər gün onlarla azərbaycanlıdan “xalq düşməni”, “vətən xaini” “kəşf edən” Yemelyanov “düşmən” ailənin başcısını həbs etdirir, arvadını sürgünə, uşaqlarını isə yetimxanaya göndərir, əmlakını müsadirə etdirərək, “mənzilində öz dinqardaşlarını” yerləşdirirdi. Məhbusların əksəriyyətini öz otağına gətizdirən, şallaqlayan, ələ salan, məsxərəyə qoyan, general Yemelyanovun öz xüsusi cəza üsulları da var idi. Çox əzazil və qorxunc idi. Heç kəsi saya salmazdı. Onun səsi eşidiləndə nəyinki məhbuslar, hətta nəzarətçilər zar-zar ağlayırdı”.

S.F.Yemelyanovun Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizliyindəki “Yarım Allah”lığı 1953-cü ilin avqustuna kimi davam edir. “1956-cı ildə S.F.Yemelyanov əmlakı müsadirə olunmaqla, cəzasını islah-əmək düşərgəsində çəkməklə 25 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilir”.

S.F.Yemelyanovun məhkəmə prosesi Bakıda Dzerjinski adına kulubda (sonralar Şəhriyar kulub adlandırıldı) M.C.Bağırovun mühakiməsilə birlikdə keçirilib. Məhkəmə prosesində şəxsən iştirak edən qocaman yazar Manaf Süleymanlı yazırdı: “...mühakimə vaxtı özünü ən miskin, ən qorxaq aparanlardan biri də Yemelyanov idi. Tez-tez ağlayırdı. Milliyyətcə rus olduğuna görə müəyyən güzəştə ümid bəsləyirdi. Yemelyanov özünü çox iyrənc aparırdı”.

1960-cı ildə S.F.Yemelyanov MK-nin katibi Vəli Axundova məktub yazaraq şikayətlənir ki, “onu nahaqdan tutublar, heç bir günahı yoxdur!”. Yəqin ki, Yemelyanov bu sözləri yazanda yüzlərlə evini-eşiyini dağıtdığı, ocağını sondürdüyü, övladlarını yetimxanaya verdiyi, otağında “özünəməxsus” çəza verərkən ləzət aldığı məhbusların ah-naləsini unudub. Yaşatdıqlarını 15 il “yaşayan” S.F.Yemelyanov 1970-ci ilin mayın da əfv olur və 1988-ci ilin 12 yanvarında, (doğum günü) 86 yaşında Bakıda vəfat edir. Maraqlıdır, Yemelyanov həbsdən sonra Bakıda yaşadığı bu 18 il ərzində nə üzlə, daima nifrət bəslədiyi, ocağını dağıtdığı azərbaycanlıların üzünə çıxdı.