İstiqamət hissini təkmilləşdirməyin yolları

Bölmə: Maraqlı › ,
Tarix: 19:17 20.02.2024

Bəzi insanlar heç bir köməkçi vasitədən istifadə etmədən öz yolunu tapa bilirlər. Bəs onlar buna necə nail olurlar? Bu inkişaf etdirilə biləcək bir bacarıqdırmı?

 

Gənc yaşlarından xəritələrdən istifadə edərək istiqamət tapmağı, tələb edən səmti müəyyən etmə ilə məşğul olan Ralph Street, “Valideynlərim məni doğulduğum həftə oriyentasiyaya apardılar” deyir. O, bu bacarığından gündəlik həyatda da istifadə edir və yeni şəhərlərə getdiyi zaman yolunu tapmaqda çətinlik çəkmir.

 

Orienteerlərin məkan yaddaşı orta səviyyədən yuxarıdır. Çünki onlar istiqaməti həmişəkindən daha çox məşq edirlər. Sinir sistemi və psixologiya ilə bağlı son araşdırmalar göstərir ki, adi insanların istiqamətləndirmə bacarıqlarını təkmilləşdirməyin bir çox yolu var. Uşaqların müxtəlif mühitlərdə müstəqil hərəkət etmək imkanının olması vacibdir. Şəhərdən kənarda və ya məkan baxımından daha mürəkkəb olan ərazilərdə böyüyənlərin naviqasiya qabiliyyəti daha yüksəkdir. Filadelfiyadakı Temple Universitetinin Psixologiya professoru Nora Nyukomb deyir ki,yetkinlik dövründə fərqli mühitləri yaşayan insanların istiqamət hissi daha inkişaf etmiş olur. Bir çox cəmiyyətlərdə qadınların və qızların istiqamət hissini inkişaf etdirmək imkanları daha azdır. Bunun qadınların kişilərə nisbətən daha pis istiqamət hissi olduğuna dair mifin əsası olduğu düşünülür. Qadınlar əksər tədqiqatlarda kişilərlə eyni performans göstərsələr də, daha pis nəticələndiklərini düşünürlər. London və York universitetlərində fəlsəfə və idrak üzrə təhsil alan Pablo Fernandez-Velasko deyir ki, gender faktorunun təsiri lazımi səviyyədə qiymətləndirilmir. Newcombe-nin araşdırması göstərdi ki, təcrübəli geoloqlar təcrübəli psixoloqlardan daha yüksək naviqasiya bacarıqlarına malikdirlər. Bu elm, texnologiya, mühəndislik və tibb sahələri ilə bağlıdır. Bir çox orienteter mühəndislik, riyaziyyat və fizika kimi sahələrə müraciət edir. Buna görə də ümumi daxili məhsul və istiqamət hissi bir-birindən müstəqil deyil. Kosmosun zehni modelləri olan koqnitiv xəritələrin beynin yaddaşla əlaqəli bölgəsi olan hipokampusda yerləşdiyi düşünülür. Hansı tərəfə üz tutduğunuzu və təyinatınızın istiqamətini bilməklə yanaşı, yolda simvolları müəyyən edə bilmək də yaxşı istiqamət hissi ilə əlaqələndirilir. Sabit simvolları tanımaq qabiliyyəti beynin qırışmış xarici təbəqəsinin bir hissəsini təşkil edən retrosplenial korteksdəki fəaliyyətlə əlaqələndirilir. Yüksək ixtisaslı dənizçilərin beyni digərlərindən fərqli görünür. Şəhərin hər küçə və prospektini əzbərləməli olan London taksi sürücülərinin beynində hipokampusda artım müşahidə olunur. Müxtəlif mədəniyyətlərdə yol tapmaq üsulları fərqlidir. Qərbin yol tapma üsulları əsasən vizuallığa diqqət yetirsə də, bəzi digər mədəniyyətlərdə qoxu, eşitmə və ya digər hisslər ön plana çıxa bilər.

 

Aytac Kərimova 

Mənbə: BBCNews