Ağcaqanadların sayı artır?
Bölmə: Maraqlı ›
,
Tarix: 21:29 26.04.2024
Boğaziçi Universiteti Molekulyar Biologiya və Genetika Bölümü müəllimi Dos. Dr. Necla Birgül İyison, ağcaqanadların havalar isindikcə ortaya çıxdığını, yumurtalarını dayaz sularda qoyduğunu, orada inkişaf edərək sürfələrə çevrildiyini, mikroorqanizmlərlə qidalanaraq pupa dövrünə keçdiyini, yeniyetməlik dövrünə çatdıqdan sonra isə 3 həftəlik ömür sürdüyünü bildirib.
İyison, ağcaqanadların ümumiyyətlə nektarla qidalandığını, dişilərin də qanla qidalandığını və yumurtalarının inkişafı üçün bu qandan istifadə etdiklərini ifadə etdi.
Qlobal istiləşmə səbəbiylə ağcaqanadların meydana çıxma müddətinin və sayının artması ilə bağlı bir çox araşdırma aparıldığını vurğulayan İyison, "Dünyada havalar istiləşdikcə ağcaqanadların sayı da artır. Bir araşdırmada, ağcaqanadların sayının artması ilə Temperatur 22, 24 və 26 dərəcə olan 3 ayrı qəfəsdə ən yüksək temperaturda ağcaqanad populyasiyası artdı. Ölkəmizdə 20 ildir istilər artdıqca ağcaqanad populyasiyasında da artım var əvvəl, lakin qlobal istiləşmə səbəbindən indi bunu yaşamırıq, buna görə də qışı yaşamadığımız üçün ağcaqanadlar daha tez ortaya çıxa bilər və onların populyasiyaları artır" dedi.
Dr. Ağcaqanadların aktivləşmə müddətlərinin temperaturun aşağı düşmədiyi üçün uzadıldığını ifadə edən İyison, "Aparılan bir araşdırmada ağcaqanadların 3 ayda aktivləşdiyi təyin olundu, ancaq isti havaların müddəti artdıqca və 6 aya qədər uzandıqda, ağcaqanadların aktivləşdiyi müəyyən edildi. Sonra bir ağcaqanad təxminən 200 yumurta qoyur, beləliklə, minlərlə yumurta qoyur" dedi.
Ağcaqanadların dünyanın müxtəlif yerlərində fərqli xəstəliklərə səbəb ola biləcəyini izah edən İyison, malyariya, Zika, fil xəstəliyi, sarı qızdırma və ensefalit kimi xəstəliklərin olduğunu qeyd edib.
Dr. İyison, ağcaqanad yoluxucu xəstəliklərin də Türkiyə üçün təhlükə yaratdığını vurğulayaraq, "Çünki orada başlasa, kommersiya yolu ilə də ölkəmizə gələ bilər" dedi.
Türkiyə və İstanbulda ağcaqanadların görülmə vaxtının və nisbətinin artdığına diqqət çəkən İyison, "Asiya pələngi ağcaqanadına 2015-ci ildən əvvəl İstanbul və Türkiyədə heç vaxt rast gəlinməyib. 2015-ci ildən sonra ilk dəfə Qara dənizdə görülüb və ehtimal edilir. Bu ticarət gəmiləri ilə gəldik Asiya pələng ağcaqanadları Qara dənizdən İstanbula gəlir və onların sayı son illərdə artmaqdadır.
"Ağcaqanadlar temperaturun olduğu yerə gedirlər"
Küçələrə dərmanlamanın ağcaqanad istilasına qarşı təsirli bir üsul olduğunu ifadə edən İyison, bu üsulun uzun müddət istifadə edildiyi təqdirdə təsirinin azaldığını bildirib.
Dr. İyison, "Wolbachia" adlı təbii bakteriya ilə yoluxmuş erkək ağcaqanadların sərbəst buraxılması ilə yerli ağcaqanad populyasiyasının sıxışdırıla biləcəyini vurğuladı.
Ağcaqanadların artmasının qarşısını almaq üçün ictimaiyyətin maarifləndirilməsi lazım olduğunu vurğulayan İyison, "Məsələn, vedrələrdə su qalmamalıdır. Çünki ağcaqanadlar yumurtalarını bu gölməçələrə qoyurlar. Aparılan araşdırmaya görə, gölməçə aradan qaldırılaraq, hadisələr baş verir. İngiltərədə Zika virusunun səbəb olduğu yeni doğulmuş uşaqlarda mikrosefaliya nisbəti yüzdə 60-a qədər azaldı. Evlərinin pəncərələrindəki torlar kondisionerlər açıq olmalıdır, çünki ağcaqanadlar temperaturun olduğu yerə doğru çəkilir" dedi.
Ağcaqanadların insanları dişlədiyini bildirən İyison bunları deyib:
"Ağcaqanad dişləyəndə ilk mərhələdə dişlənmiş yerə buz qoymaq olar. Bu, daha da iltihabı və qızartıları azaldar. Evdə antihistaminik məlhəm varsa, onu çəkmək olar. Əgər qızartı çox olarsa, o zaman həkimə müraciət etmək lazımdır, çünki bəzi insanlarda allergiyanın yaratdığı "anafilaktik" şoka səbəb olur. təcili olaraq həkimə müraciət edilməlidir”.
Mənbə: Haber global
Tehran Yusifli
