İran və ABŞ münasibətlərində yeni gərginliklər

Bölmə: Siyasət › ,
Tarix: 21:21 12.03.2025

İran və ABŞ arasında əlaqələr son illərdə ciddi şəkildə gərginləşib.

 

Məsələ ilə bağlı politoloq Tofiq Abbasov "İnformator.az"a açıqlamasında bildirib ki, İran və ABŞ arasında münasibətlər çox mürəkkəb və gərgin vəziyyətdədir:

 

 

"Hər iki tərəf arasında sıfır səviyyəsində olan əlaqələr üçüncü ölkələr vasitəsilə mübadilə və tənqidlə aparılır. Bu, artıq normaya çevrilmiş vəziyyətdir və hər iki tərəf bir-birini inkar edir və birbaşa dialoqu qəbul etmir. Donald Trump dövründə Qasım Süleymaninin öldürülməsi kimi hadisələr bu gərginliyi daha da artırdı. Həmin vaxt İranın yüksək səviyyəli hərbçisi və dövlət xadimi üçüncü bir ölkədə öldürüldü ki, bu da iki ölkə arasındakı münasibətlərdə yeni, dağıdıcı bir qat yaratdı.

 

İranın xarici siyasətində əsas fiqur, Ali Dini Rəhbər Əli Xamenei olmaqla yanaşı, Prezident də mühüm rol oynayır. Prezidentin yanaşması Qərblə qısa zamanda əlaqələr qurmağı təklif edirdi, amma daxili mühafizəkar qüvvələr və hakimiyyətin əsas dayaqları buna qarşı çıxırdılar. Onlar Qərblə münasibətlərin yumşalmasını təhlükə kimi görür və sərt xəttin davam etməsini istəyirlər. Ukraynaya gəldikdə, ABŞ-nin Kiyevlə münasibətləri bəzən qeyri-bərabərdir. ABŞ Ukraynaya yardım edir, amma bunu müəyyən şərtlərlə məhdudlaşdırır. Bu yanaşma, İran məsələsindəki siyasəti xatırladır. ABŞ-nin “biz sizə kömək edirik, amma siz bizə tabe olmalısınız” siyasəti, hər iki ölkədə də oxşar şəkildə tətbiq olunur. İran Qərbin şərtlərini qəbul etməyə hazır deyil və buna görə də diplomatlar üçüncü ölkələrin vasitəçiliyi ilə daha çox əlaqə qururlar.

 

Oman bu danışıqlarda vasitəçi rolunu oynayan əsas ölkələrdən biridir. Oman diplomatiyada neytral mövqeyi ilə tanınır və tərəfləri razılaşdırmaq üçün yumşaq yanaşma tətbiq edir. ABŞ və İran arasında birbaşa dialoq çətin olduğu üçün bu vasitəçilik uzun müddət davam edə bilər.İranın sərt mövqeyi uzunmüddətli perspektivdə ona üstünlük qazandıra bilərmi? Yoxsa ABŞ yeni bir strategiya ilə İranı zəiflətməyə çalışacaq? Bu, İranın regional gücünü qorumaq və Qərbin təzyiqlərinə qarşı müqavimət göstərmək kimi faktorlarla bağlıdır. ABŞ-nin İranın silah proqramını məhdudlaşdırmaq və regional təsirini zəiflətmək istəyi ilə qarşılaşan İran, bu siyasətlərə davam etməyə çalışacaq. Lakin zamanla hər iki tərəf arasında daha yeni yanaşmalar ortaya çıxa bilər.

 

Bütün bunlar, İran və ABŞ arasında real dəyişikliklərin olub-olmaması ilə bağlı suallar yaradır. Bu münasibətlər, müvəqqəti güzəştlər və yeni diplomatik yanaşmalarla idarə oluna bilər, amma əsas ziddiyyətlər qalacaq”.

 

Xanım Ağamalıyeva