"Normal çəkidə olsanız belə, qaraciyərinizdə yağlanma ola bilər"

Bölmə: Maraqlı › ,
Tarix: 13:05 27.08.2024

Qaraciyər yağlanması dünyada ən çox yayılmış və sürətlə yayılan xroniki qaraciyər xəstəliklərindən biridir. Son illərdə sürətlə artan piylənmə və diabet səbəbiylə ölkəmizdə mühüm ictimai sağlamlıq problemi olaraq önə çıxır.

Qastroenterologiya Mütəxəssisi Dos. Dr. Suna Yapalı qaraciyər yağlanmasına qarşı 3 təsirli tədbiri açıqlayıb.

Bu, amillər riski artırır.

Artıq çəkisi olan və obez olanlar, şəkərli diabet xəstələri, insulin müqaviməti yüksək olanlar, qan lipidləri yüksək olanlar, bədən kütlə indeksi 25-dən yuxarı olanlar, qalın beli olanlar (kişilərdə 94 sm-dən, qadınlarda 80 sm-dən yuxarı) və Spirt istehlakının spirt səbəbiylə qaraciyər yağlanması riski altında olduğunu söyləyən Dr. Dr. Suna Yapalı, "Sağlam olmayan qidalanma, oturaq həyat, nizamsız qidalanma, menopoz və bəzi dərmanların istifadəsi nəticəsində qaraciyər yağlanmasının tezliyi artır" dedi.

Normal çəkili insanlarda da, görülə bilər.

Qaraciyər yağlanmasının piylənmə ilə əlaqəli olmasına baxmayaraq, normal çəkisi olan insanlarda da görülə biləcəyinə diqqət çəkən Dos. Dr. Yapalı, “Ayrıca normal çəkisi olan insanlarda insulin müqaviməti, visseral piylənmə olaraq təyin olunan daxili orqan yağları və genetik faktorlar qaraciyər yağlanması üçün risk yaradır.  Yağlı qaraciyəri olan xəstələr diabet və ürək xəstəlikləri üçün də yoxlanılmalıdır. Yağlı qaraciyəri olan insanlarda şəkərli diabet riski 2-5 dəfə, ürək-damar xəstəlikləri riski isə 2-3 dəfə artır. Diabet xəstələri, metabolik sindromu olan xəstələr, ailəsində yağlı qaraciyər səbəbiylə qaraciyər sirozu olanlar və spirtli içki qəbul edən şəxslər qaraciyərdə sərtləşmə və ya zədələnmənin inkişafı baxımından qiymətləndirilməlidir. Hazırda qaraciyərdə zədələnməni təyin edən Fibroscan/CAP üsulu ilə qaraciyərin yağlanması səbəbindən qaraciyərin sərtlik dərəcəsi və qaraciyərdəki yağ miqdarı kəmiyyətcə ölçülür, beləliklə qaraciyərin vəziyyəti qiymətləndirilir. Bir çox xəstədə qaraciyər biopsiyasına ehtiyac qalmadı" dedi.

Qaraciyər yağlanmasına qarşı 3 effektiv tədbirlər.

Bəs, qaraciyər yağlanmasının qarşısını almaq və ya piylənmədən xilas olmaq üçün nələrə diqqət edilməlidir? Dos. Dr. Bu nöqtədə Suna Yapalı 3 muşketyoru belə izah edir.
Sağlam qidalanma.

Zülal, yağ və karbohidratların balanslaşdırılmış nisbətdə olduğu, tək bir qidaya məhdudiyyətin olmadığı və davamlı kilo itkisinin əldə edildiyi pəhrizlərə üstünlük verilməlidir. Aşağı glisemik indeksli qidalar, yaşıl tərəvəzlər və yüksək lifli taxıllar, paxlalılar və təzə meyvələr gündə 1-2 porsiyadan çox olmamaqla istehlak edilməlidir. Alkoqoldan uzaq durulmalı və bol su içilməlidir. Sakatat, qaymaq, marqarin, meyvə şirələri və şokolad kimi yüksək yağ və şəkər tərkibli qidalardan uzaq durmaq lazımdır. Həddindən artıq qəlyanaltı istehlak etmək və ya sağlam olduqlarını düşünərək həddindən artıq meyvə istehlakı ən çox edilən səhvlərdir.

Daimi məşq.

Daimi idman qaraciyərin yağlanmasında son dərəcə mühüm rol oynayır. Həftədə ən az 3-4 gün 30-45 dəqiqəlik sürətli və nizamlı gəzintilər, həftənin 2-3 günü isə əzələ kütləsini və əzələ gücünü artırmaq üçün məşqlər edilməlidir. Qaraciyər özünü yeniləmə şansı olan bir orqan olduğundan, sağlam qidalanaraq, nizamlı idman edərək və ideal çəkiyə çatmaqla sağlam qaraciyərə nail olmaq mümkün ola bilər.

İdeal çəki.

Qaraciyərin piylənməsi təkcə artıq çəkili və kök xəstələrdə deyil, normal çəkisi olan insanlarda da baş verə bilən xəstəlikdir. Xüsusilə daxili orqan piyləri (visseral piylənmə) genetik meylli insanlarda normal çəkiyə baxmayaraq qaraciyərin piylənməsinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən “Nə qədər yesəm də kökəlmirəm, bu bizim genetik xüsusiyyətimizdir, heç vaxt kökəlməmişəm” kimi fikirlər bu məkrli xəstəliyin irəliləməsinə səbəb ola bilər. Bununla belə, qaraciyər yağlanmasının ən təsirli müalicə üsullarından biri də təsirli arıqlamağa nail olmaq və bel ətrafını normal hədlərə endirməkdir. Sağlam üsullarla arıqlamaq həftədə 0,5-1 kq olmalıdır. Xüsusilə qaraciyər zədəsi olan xəstələrdə ən az yüzdə 10 kilo itkisi ilə qaraciyər zərərinin geriləyəcəyini ifadə edən Dos. Dr. Suna Yapalı “Digər tərəfdən “arıqlamaq” və ya “qaraciyəri yeniləmək” vəd edilən bitki mənşəli dərmanlardan və bitki mənşəli müalicələrdən uzaq olmaq lazımdır. "Bitki mənşəli dərmanların və ya bitki mənşəli dərmanların istifadəsi ilə bağlı kifayət qədər elmi məlumat olmasa da, vurğulamaq istərdim ki, əksinə, qaraciyərə zəhərli təsirlər yarada bilər və qaraciyərin zədələnməsi, hətta qaraciyər çatışmazlığı riski daşıyır"-, deyə fikrini tamamlayıb.

Mənbə: Pembenar
Nigar Səmədli