Musiqinin dili: Səslər bizə necə təsir edir?

Bölmə: Sosial › ,
Tarix: 13:32 24.05.2024

Tez-tez universal dil adlandırılan musiqi mədəni və linqvistik maneələri aşır. Ürək döyüntüsünün ritmindən tutmuş ruhumuzu hərəkətə gətirən melodiyalara qədər musiqi duyğularımıza, davranışlarımıza və hətta fiziki sağlamlığımıza dərindən təsir edir. Bəs bu səslər bizə tam olaraq necə təsir edir? Gəlin musiqinin qüdrətinin arxasında duran elm və psixologiyaya nəzər salaq.

 

Musiqinin duyğuları oyatmaq qabiliyyəti bəlkə də onun ən güclü keyfiyyətidir. Tədqiqatlar göstərir ki, musiqi beynin amigdala və hipokampus kimi duyğularla əlaqəli bir neçə bölgəsini aktivləşdirir. Bu sahələr emosiyaların və xatirələrin işlənməsi üçün çox vacibdir, buna görə də müəyyən bir mahnı bizi həyatımızda müəyyən anlara zamanda geri qaytara bilər.

 

Cənubi Kaliforniya Universiteti tərəfindən aparılan bir araşdırma, musiqinin beynin mükafat sistemini aktivləşdirdiyini, ləzzət və asılılıqda iştirak edən eyni kimyəvi maddə olan dopamini buraxdığını aşkar etdi. Bu, sevimli mahnılarımıza qulaq asmağın bizi nə üçün xoşbəxt və ruhlandırdığını izah edir.

 

Musiqi terapiyası müxtəlif psixoloji problemləri həll etmək üçün musiqidən istifadə edən köklü bir sahədir. Məsələn, Journal of Music Therapy-də dərc olunan bir meta-analiz göstərdi ki, musiqi terapiyası klinik şəraitdə narahatlıq və depressiyanı əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Cərrahiyyə və ya kimyaterapiya keçirən xəstələr sakitləşdirici musiqiyə məruz qaldıqda narahatlıq və ağrının azaldığını bildirdilər.

Bundan əlavə, musiqi idrak funksiyasını yaxşılaşdıra bilər. Helsinki Universitetində aparılan bir araşdırma, klassik musiqinin dopamin ifrazı və nəqlində, sinaptik neyrotransmissiyada, öyrənmə və yaddaşda iştirak edən genlərin fəaliyyətini gücləndirdiyini müəyyən etdi. Bu onu göstərir ki, musiqi təkcə zehni sakitləşdirmir, həm də zehni kəskinliyi artırır.

 

 Musiqinin Fiziki Faydaları

 

Musiqinin təsiri fiziki sağlamlığımıza da aiddir. "Heart" jurnalında dərc edilən araşdırmaya görə, musiqi dinləmək qan təzyiqi, ürək döyüntüsü və stress hormonu səviyyəsini aşağı sala bilər. Bu təsirlər xüsusilə yavaş, sakitləşdirici musiqi ilə nəzərə çarpır və bu, meditasiyaya bənzər bir istirahət vəziyyətinə səbəb ola bilər.

 Bundan əlavə, musiqi fiziki reabilitasiyaya kömək edə bilər. Tədqiqatlar göstərir ki, ritmik musiqi motor pozğunluğu olan xəstələrə hərəkət və koordinasiyanı yaxşılaşdırmağa kömək edir. Məsələn, Parkinson xəstələri tez-tez musiqi əsaslı terapiya ilə məşğul olan zaman yaxşılaşmış yeriş və azalmış simptomlarla qarşılaşırlar.

 

  Sosial və Mədəni Təsirlər

 

Musiqi həm də sosial bağlılıq və mədəni kimlikdə mühüm rol oynayır. Xor ifaları və ya qrup şəklində ifa olunan musiqi fəaliyyətləri sosial birliyi gücləndirir və aidiyyət hissi yaradır. Bu, Oksford Universitetinin araşdırması ilə dəstəklənir. Qruplarda oxumaq endorfinlərin sərbəst buraxılmasına səbəb olur, sosial əlaqələri gücləndirir və əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırır.

 Mədəni baxımdan musiqi ifadə və ünsiyyət üçün güclü bir vasitə ola bilər. Musiqinin müxtəlif janrları və üslubları yerli qəbilələrin ruhani nəğmələrindən tutmuş Latın Amerikasının canlı ritmlərinə qədər mədəni kimlikləri əks etdirir və formalaşdırır. Azərbaycan Muğamı ədəbiyyat və folklor nümunələri ilə harmoniya təşkil edərək xalqın tarixini, mədəniyyətini və kimliyini özündə ehtiva edir. Musiqi həm də insanları ümumi bir amal uğrunda birləşdirən etiraz və ya həmrəylik forması ola bilər.

 

Musiqinin dili duyğularımız, zehnimiz və bədənimizlə dərin mənada danışır. Psixoloji vəziyyətimizə təsir etmək, fiziki sağlamlığımızı yaxşılaşdırmaq və sosial əlaqələri gücləndirmək qabiliyyəti onun insan həyatındakı ayrılmaz rolunu vurğulayır. İstər ana laylasının, ninnilərin sakitləşdirici ritmləri, istər məşq pleylistinin enerji verici ritmi, istərsə də hərəkatın birləşdirici himni olsun, musiqi hamımızın içində rezonans doğuran güclü qüvvə olaraq qalır. Biz onun təsirinin dərinliklərini araşdırmağa davam etdikcə, bir şey aydın olaraq qalır: musiqi sadəcə fon fəaliyyəti deyil; insan mədəniyyətinin mühüm hissəsidir.

 

Rahim Nəzərov