Qəzza müharibəsi: İsrail silahlarını haradan alır?

Bölmə: Dünya › ,
Tarix: 20:42 03.09.2024

Qərb hökumətləri İsrailin Qəzza zolağında HƏMAS-a qarşı necə müharibə apardığına görə ona silah satışını dayandırmaq üçün təzyiqlərə məruz qalıb.

 

İsrail əsas silah ixracatçısıdır, lakin onun ordusu mütəxəssislərin yaxın tarixin ən intensiv və dağıdıcı hava kampaniyalarından biri kimi təsvir etdiklərini həyata keçirmək üçün idxal olunan təyyarələrə, idarə olunan bombalara və raketlərə çox etibar edib.

İsrailin Qərb müttəfiqləri arasında olan təşviqat qrupları və bəzi siyasətçilər silah ixracının dayandırılmalı olduğunu deyirlər, çünki İsrail mülki şəxslərin həyatını qorumaq və onlara kifayət qədər humanitar yardımın çatmasını təmin etmək üçün kifayət qədər iş görmür.

Bazar ertəsi Böyük Britaniya, İsrailin beynəlxalq humanitar hüquqa uyğunluğunu nəzərdən keçirdikdən sonra Qəzzada hərbi əməliyyatlarda istifadə üçün İsrailə hərbi texnikanın 30-a yaxın ixrac lisenziyasını dayandırdığını bildirib.

Böyük Britaniyanın İsrailə silah ixracı İsrailin ümumi həcmi ilə müqayisədə nisbətən kiçikdir, lakin İsrailin baş naziri Böyük Britaniyanın qərarını “rüsvayçı” adlandırıb.

Müharibə HƏMAS-ın oktyabrın 7-də İsrailə hücumu ilə başlayıb və nəticədə 1200-ə yaxın adam ölüb, 251 nəfər girov götürülüb. HƏMAS-ın idarə etdiyi səhiyyə nazirliyi bildirir ki, o vaxtdan bəri Qəzzada 40 mindən çox insan həlak olub.

İsrail öz qüvvələrinin mülki əhali arasında itkilərdən qaçmaq üçün çalışdığını israr edir, HƏMAS-ı mülki insanları qəsdən atəşə tutmaqda günahlandırır və yardım çatdırılmasında heç bir məhdudiyyət olmadığını bildirir.

Amerika Birləşmiş Ştatları

ABŞ indiyə qədər İsrailə ən böyük silah tədarükçüsüdür və ona dünyanın ən texnoloji cəhətdən inkişaf etmiş ordularından birini qurmağa kömək etmişdir.

Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun (SIPRI) məlumatına görə, 2019-2023-cü illər arasında İsrailin əsas adi silah idxalının 69%-i ABŞ-ın payına düşüb.

ABŞ, müttəfiqinə qonşu ölkələr üzərində "keyfiyyətli hərbi üstünlük" adlandırdığı şeyi qoruyub saxlamağa imkan verən 10 illik müqavilə çərçivəsində İsrailə illik 3,8 milyard dollar (2,9 milyard funt sterlinq) hərbi yardım verir.

 

Yardımın bir hissəsi - hər il 500 milyon dollar - birgə hazırlanmış Dəmir Günbəz, Arrow və David's Sling sistemləri də daxil olmaqla, raketdən müdafiə proqramlarını maliyyələşdirmək üçün ayrılır. İsrail müharibə zamanı Qəzzada Fələstin silahlı qruplarının, eləcə də Livan, Suriya, İraq və Yəməndə yerləşən İranın dəstəklədiyi digər silahlı qrupların raket, raket və pilotsuz təyyarə hücumlarına qarşı özünü müdafiə etmək üçün onlara arxalanıb.

HƏMAS-ın 7 oktyabr hücumundan bir neçə gün sonra prezident Co Bayden ABŞ-ın İsrailə "əlavə hərbi yardım göstərdiyini" söylədi.

SIPRI, ABŞ-ın 2023-cü ilin sonunda İsrailə sürətlə minlərlə idarə olunan bomba və mərmilər çatdırdığını, lakin həmin il İsrailin ABŞ-dan silah idxalının ümumi həcminin 2022-ci ildəki ilə eyni olduğunu bildirib.

Keçən dekabrda Bayden administrasiyası konqresdə nəzərdən keçmək üçün fövqəladə səlahiyyətlərdən istifadə etdikdən sonra İsrailə iki təcili satış elan etdi. Satışlardan biri 106 milyon dollar dəyərində 14.000 patron tank sursatına, digəri isə 155 mm-lik artilleriya mərmilərinin istehsalı üçün 147 milyon dollarlıq komponentə satılıb.

 

ABŞ mediası mart ayında bildirdi ki, administrasiya da müharibə başlayandan bəri İsrailə səssizcə 100-dən çox başqa hərbi satış həyata keçirib ki, bunların əksəriyyəti Konqresin rəsmi məlumatlandırılmasını tələb edən dollar məbləğindən aşağı düşüb. Onların arasında minlərlə dəqiq idarə olunan sursat, kiçik diametrli bombalar, bunker busterləri və atıcı silahların olduğu bildirilir.

May ayında ABŞ ilk dəfə olaraq İsrailə silah göndərilməsini dayandırdı, çünki cənab Baydenin Konqresdəki Demokratik Partiyasının nümayəndələri və tərəfdarları İsrailin Qəzzanın cənubundakı Rəfah şəhərinə qurudan hücum planından getdikcə daha çox narahat oldular.

ABŞ rəsmiləri 1,800 2,000 lb (907 kq) bomba və 1,700 500 lb bombanın sıx məskunlaşan şəhər ərazilərində istifadə olunarsa, mülki əhalinin öldürülə biləcəyinə dair narahatlıqlar səbəbiylə saxlanacağını söylədi. İyul ayında ABŞ rəsmiləri 500 lb-lıq bombaların çatdırılmasına icazə veriləcəyini, lakin mülki itkilərlə bağlı davamlı narahatlıq səbəbilə 2000 lb-lik bombaların saxlanmağa davam edəcəyini söylədi.

Keçən ay Bayden administrasiyası Konqresə İsrailə 20 milyard dollarlıq silah satışını təsdiqlədiyini bildirdi. Onlar 50-yə qədər F-15IA təyyarəsi üçün 18,8 milyard dollarlıq paketdən və İsrailin artıq malik olduğu 25 F-15I təyyarəsi üçün təkmilləşdirmə dəstlərindən ibarət idi; 583 milyon dollar dəyərində qeyri-müəyyən sayda 8 tonluq yük maşınları; 102 milyon dollara 30 orta mənzilli, hava-hava raketi; və 61 milyon dollara 50 000 120 mm-lik minaatan gülləsi. Lakin bu silahların ən tez 2026-cı ilə qədər İsrailə çatdırılması gözlənilmir.

 

Mənbə: BBC News 

Aləmzər İbrahimova