Quraqlıq sahələri 3 dəfə artıb

Bölmə: Dünya › ,
Tarix: 09:26 30.10.2024

Araşdırmanın nəticələrinə görə, 1980-ci illərdən bəri quraqlıq sahələri üç dəfə artıb .

İqlim dəyişikliyinin təsirlərinə dair yeni hesabatda 1980-ci illərdən bəri quraqlıqdan təsirlənən quru səthinin sahəsi üç dəfə artıb.

Lancet Countdown on Health and Climate Change-in təhlilinə görə, keçən il Yer səthinin 48 faizində ən azı bir ay həddindən artıq quraqlıq olub - 1980-ci illərdə orta hesabla 15%.

Dünyanın demək olar ki, üçdə biri - 30%-i 2023-cü ildə üç ay və ya daha uzun müddət ərzində həddindən artıq quraqlıq yaşadı. 1980-ci illərdə orta hesabla 5% idi.

Yeni araşdırma quraqlıqla bağlı ən müasir qlobal məlumatlardan bəzilərini təqdim edərək, onun nə qədər sürətlə sürətləndiyini qeyd edir.Həddindən artıq quraqlıq həddinə altı aylıq çox az yağıntıdan və ya bitkilərdən və torpaqdan - və ya hər ikisindən çox yüksək səviyyədə buxarlanmadan sonra çatılır.

O, su və kanalizasiya, ərzaq təhlükəsizliyi və ictimai sağlamlıq üçün dərhal risk yaradır və enerji təchizatına, nəqliyyat şəbəkələrinə və iqtisadiyyata təsir göstərə bilir.

Fərdi quraqlıqların səbəbləri mürəkkəbdir, çünki təbii hava hadisələrindən tutmuş insanların torpaqdan istifadə tərzinə qədər suyun mövcudluğuna təsir edən çoxlu müxtəlif amillər var.

Lakin iqlim dəyişikliyi qlobal yağıntı modellərini dəyişir və bəzi bölgələri quraqlığa daha çox meylli edir.

 

Quraqlığın artması xüsusilə Cənubi Amerika, Yaxın Şərq və Afrika Buynuzu bölgələrində kəskin şəkildə müşahidə olunub.

 

Cənubi Amerikanın Amazon bölgəsində quraqlıq hava şəraitini dəyişmək təhlükəsi yaradır.

O, yağış buludlarının əmələ gəlməsini stimullaşdırmaqda rolu olan ağacları öldürür, bu da incə balanslaşdırılmış yağış dövrlərini pozur - daha da quraqlığa səbəb olan əks əlaqə yaradır.

Bununla belə, torpaq kütləsinin böyük hissələrinin quruması ilə bərabər, həddindən artıq yağışlar da artıb.

1961-1990-cı illərin orta göstəricisi ilə müqayisədə son 10 ildə dünyanın 61%-i ekstremal yağıntılarda artım müşahidə edib.

Quraqlıq, daşqın və qlobal istiləşmə arasında əlaqə mürəkkəbdir. İsti havalar torpaqdan suyun buxarlanmasını artırır və yağışın olmadığı dövrləri daha da quru edir.

Lakin iqlim dəyişikliyi həm də yağışların normalarını dəyişir. Okeanlar isindikcə daha çox su havaya buxarlanır. Hava da istiləşir, yəni daha çox nəm saxlaya bilir. Bu rütubət quruda hərəkət etdikdə və ya fırtınaya çevrildikdə, daha güclü yağışa səbəb olur.

 

Lancet Countdown hesabatında iqlim dəyişikliyinin sağlamlığa təsirlərinin rekord həddə çatdığı müəyyən edilib.

 

1990-cı illərlə müqayisədə keçən il quraqlıq 151 milyon daha çox insanı qida çatışmazlığına məruz qoyub. 1990-cı illərlə müqayisədə 65 yaşdan yuxarı istiliklə bağlı ölümlər də 167% artıb.

Bu arada, artan temperatur və daha çox yağış ağcaqanadlarla əlaqəli virusların artmasına səbəb olur. Denge qızdırması halları bütün zamanların ən yüksək həddədir və denq, malyariya və Qərbi Nil virusu əvvəllər heç vaxt rast gəlinmədikləri yerlərə yayılıb.

Toz fırtınalarının artması milyonlarla insanı təhlükəli hava çirkliliyinə məruz qoyub.

Lancet Countdown-un icraçı direktoru Marina Romanello deyir: “İqlim sürətlə dəyişir".

"Bu, öyrəşmədiyimiz və sistemlərimizi işləmək üçün dizayn etmədiyimiz şərtlərə dəyişir."

50 dərəcə həyat serialı üçün BBC Dünya Xidməti suya tələbatın onsuz da yüksək olduğu dünyanın ən qaynar bölgələrinə baş çəkdi. Biz aşkar etdik ki, həddindən artıq quraqlıq və yağışlar suya çıxışı daha da sıxıb.

2020-ci ildən bəri Suriyanın şimal-şərqini və İraqın bəzi hissələrini həddindən artıq və müstəsna kənd təsərrüfatı quraqlığa bürünüb.

 

Mənbə BBC news

Sevinc Zeynalova