Süni intellektin sürətli inkişafı: Hansı peşələr risk altındadır?

Bölmə: MEDİA › ,
Tarix: 14:16 27.05.2024

Hazırda gündəmdən düşməyən və daim aktuallığını saxlayan mövzulardan biri də Süni intellektdir. Süni intellektin (AI) inkişafı müxtəlif sənaye sahələrində iş mənzərəsini yenidən formalaşdırır. Süni intellekt texnologiyası inkişaf etməyə davam etdikcə, müəyyən peşələr daha yüksək avtomatlaşdırılma riski ilə üzləşir. Bu isə, təbii olaraq,əmək bazarında əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olacağını göstərir. Mütəxəssislər və tədqiqatçılar yaxın gələcəkdə Süni intellektin bəzi peşələrdə çalışan peşə sahiblərinin işini "əlindən alacağını" , hətta bir neçə peşənin sıradan çıxacağını proqnoz edirlər. Bəs görəsən, bunlara hansı peşələr aiddir?

 

 

İstehsal işləri avtomatlaşdırmaya ən həssas olanlardan biridir. Süni intellektlə işləyən robotlar və maşınlar təkrarlanan işləri insan işçilərdən daha səmərəli və dəqiqliklə yerinə yetirə bilir. Beynəlxalq Robototexnika Federasiyasının məlumatına görə, 2020-ci ilin sonuna qədər dünyada təxminən 2,7 milyon sənaye robotu fəaliyyət göstərirdi ki, onların da əhəmiyyətli hissəsi avtomobil və elektronika sənayesindədir. Bu tendensiyanın davam edəcəyi və potensial olaraq milyonlarla istehsalat iş yerini dəyişdirəcəyi gözlənilir.

 

 

Pərakəndə satış süni intellektdən təsirlənən başqa bir sektordur. Avtomatlaşdırılmış kassa sistemləri və özünəxidmət köşkləri mağazalarda getdikcə geniş yayılır və bu, insan kassirlərinə ehtiyacı azaldır. "McKinsey & Company"-nin hesabatı göstərir ki, 2030-cu ilə qədər dünya üzrə 73 milyona qədər pərakəndə iş yeri avtomatlaşdırıla bilər. Bu dəyişiklik Aİ texnologiyası ilə maşınlara əməliyyatları idarə etməyə, hətta müştəri xidməti göstərməyə imkan verə bilər.

 

 

Süni intellektin böyük həcmdə məlumatları tez və dəqiq emal etmək qabiliyyəti kargüzarlıq işlərini yüksək risk altında qoyur. Məlumatların daxil edilməsi, planlaşdırma və əsas mühasibat uçotu kimi tapşırıqlar AI sistemləri tərəfindən səmərəli şəkildə idarə oluna bilər. Dünya İqtisadi Forumunun 2020-ci il İşlərin Gələcəyi Hesabatı hesab edir ki, katiblər, məmurlar və əmək haqqı administratorları da daxil olmaqla inzibati rollar süni intellekt və avtomatlaşdırma texnologiyaları səbəbindən əhəmiyyətli yerdəyişmələrlə üzləşəcək.

 

 

Avtonom nəqliyyat vasitələrinin inkişafı ilə nəqliyyat sektoru da transformasiyadan keçir. "Tesla", "Waymo" və "Uber" kimi şirkətlər insan sürücülərini süni intellektlə işləyən sistemlərlə əvəz etmək məqsədi ilə özünü idarə edən texnologiyaya böyük sərmayə qoyurlar. "Goldman Sachs"-ın araşdırmasına görə, texnologiya tam tətbiq olunduqdan və mənimsənildikdən sonra avtonom avtomobillər təkcə ABŞ-də ayda 25.000-ə qədər sürücülük işini aradan qaldıra bilər.

 

 

Süni intellektlə idarə olunan chatbotlar və virtual köməkçilər müştəri xidmətində inqilab edir. Bu texnologiyalar insan müdaxiləsi olmadan geniş sorğuları idarə edə və dəstək verə bilər. "Gartner" proqnozlaşdırır ki, 2025-ci ilə qədər süni intellekt canlı telefon və onlayn danışıqlar da daxil olmaqla bütün müştərilərlə qarşılıqlı əlaqənin 95%-ni gücləndirəcək və insan müştəri xidməti nümayəndələrinə tələbi əhəmiyyətli dərəcədə azaldacaq.

 

 

Səhiyyəyə belə təsir edəcək!

 

 

Səhiyyə mövzusu digər peşələrə nisbətən insanlar üçün daha həssas məsələdir. Çünki burada aktual olan insan sağlamlığı və səhhətidir. İnsanların isə yaxın gələcəkdə öz sağlamlıq problemlərini süni intellektə "etibar etməsi" birmənalı qarşılanmaya bilər. Lakin Süni intellekt diaqnostik dəqiqliyi və xəstələrə qulluq göstərərək səhiyyəni təkmilləşdirsə də, bəzi tibb peşələri üçün də risk yaradır. Süni intellekt sistemləri tibbi təsvirləri təhlil edə, anomaliyaları aşkarlaya və hətta müalicə planları təklif edə bilər. "The Lancet Digital Health"-də dərc edilən bir araşdırma, süni intellekt modellərinin tibbi təsvirləri şərh etməkdə insan səhiyyəsi mütəxəssisləri ilə müqayisə oluna biləcək diaqnostik dəqiqliyə nail olduğunu müəyyən etdi. Bu, həkimlərin dəyişdirilməsi demək olmasa da, rentgenoloq və patoloqa olan ehtiyacın potensial azalmasından xəbər verir.

 

Süni intellektin sürətli inkişafı, şübhəsiz ki, iş bazarını dəyişdirir, bir neçə peşə daha yüksək avtomatlaşdırma riski ilə üzləşir. Görünən odur ki, bu təsirləri azaltmaq üçün işçilərin yeni bacarıqlar əldə etməklə uyğunlaşması lazım olacaqdır. Eyni zamanda işçi qüvvəsinin nizamlanması və iqtisadi sabitliyi dəstəkləyən strategiyaların həyata keçirməsi məsələləri də yaxın gələcəkdə aktuallaşa bilər.

 

Rahim Nəzərov